Życie w zawieszeniu.
Życie w zawieszeniu. ad. 2025 r.
Obozy dla wypędzonych i uciekających.
Obozy dla uchodźców to tymczasowe struktury stworzone w celu zapewnienia natychmiastowej ochrony i pomocy osobom zmuszonym do opuszczenia swoich domów z powodu konfliktów, prześladowań czy katastrof naturalnych. Choć ich pierwotnym celem nie jest długoterminowe osiedlenie, w praktyce wiele osób spędza w nich lata, a nawet dziesięciolecia, żyjąc w zawieszeniu. Obozy zapewniają podstawowe potrzeby, takie jak schronienie, żywność, woda, opieka medyczna, a także programy edukacyjne i możliwości zarobkowe, mające na celu pomoc w odbudowie życia uchodźców.
W ciągu pierwszych 72 godzin od wybuchu nowego kryzysu Agencja ONZ ds. Uchodźców (UNHCR) mobilizuje zespoły reagowania, które oceniają sytuację i współpracują z władzami, aby stworzyć bezpieczną przestrzeń humanitarną. Kryteria planowania obozów obejmują ochronę środowiska, zapobieganie pożarom i chorobom oraz zapewnienie dostępu do wody, żywności i latryn w pobliżu schronień, co zwiększa bezpieczeństwo kobiet i dziewcząt.
Średni czas przebywania uchodźców w obozach różni się w zależności od sytuacji kryzysowej. W przypadkach długotrwałego przesiedlenia uchodźcy mogą spędzić w obozach lata, a nawet dekady. W takich przypadkach UNHCR zapewnia bardziej trwałe schronienia oraz rozwija programy edukacyjne i zawodowe, które umożliwiają uchodźcom samodzielność i integrację ze społecznością przyjmującą.
Większość uchodźców (około 78%) osiedla się w miastach, co daje im większe możliwości samodzielnego życia i znalezienia pracy, ale jednocześnie wiąże się z trudnościami, takimi jak przeludnione mieszkania, życie w slumsach i brak dostępu do podstawowych usług.
Największe obozy dla uchodźców
Obozy uchodźcze istnieją na całym świecie, a niektóre z nich stały się ogromnymi skupiskami ludzi. Do największych należą:
Kutupalong-Balukhali (Bangladesz)
Osiedle uchodźców Kutupalong, położone w regionie Cox’s Bazar w Bangladeszu, to największy obóz dla uchodźców na świecie. W lutym 2021 roku liczba jego mieszkańców wynosiła 877 710 osób – więcej niż populacja Waszyngtonu, DC. Osiedle zostało założone we wrześniu 2017 roku i składa się z około 26 obozów, w których przebywa ponad 800 000 uchodźców Rohingya, uciekających przed prześladowaniami i naruszeniami praw człowieka w stanie Rakhine w Mjanmie. Większość z nich przybyła podczas masowego exodusu w sierpniu 2017 roku, dołączając do około 200 000 Rohingya, którzy schronili się tam we wcześniejszych latach.
Obóz boryka się z poważnymi wyzwaniami związanymi z przeludnieniem, brakiem dostępu do zasobów oraz zagrożeniami klimatycznymi. Bangladesz, a zwłaszcza region Cox’s Bazar, jest jednym z najbardziej narażonych na klęski żywiołowe obszarów w Azji, z częstymi cyklonami i silnymi opadami deszczu w sezonie monsunowym od maja do października. Przeludnienie i brak odpowiedniej infrastruktury zwiększają ryzyko powodzi, osuwisk i rozprzestrzeniania się chorób zakaźnych.
W odpowiedzi na te zagrożenia Agencja ONZ ds. Uchodźców (UNHCR) koncentruje się na wzmacnianiu schronisk, przenoszeniu rodzin z obszarów wysokiego ryzyka oraz szkoleniu tysięcy uchodźców w zakresie technik ratunkowych i pierwszej pomocy. Pomimo trudnych warunków i ograniczonych perspektyw trwałego rozwiązania kryzysu, społeczność Rohingya w obozie stara się organizować życie codzienne, a organizacje humanitarne kontynuują działania na rzecz poprawy ich sytuacji.
o sytuacji Rohingya można przeczytać tutaj: https://opengarden.org.pl/rohingya/
Bidi Bidi (Uganda)
Osiedle dla uchodźców Bidibidi, położone w północnej Ugandzie, jest jednym z największych obozów dla uchodźców na świecie. W grudniu 2020 roku jego populacja wynosiła 232 697 osób – więcej niż liczba mieszkańców Richmond w stanie Wirginia. Osiedle zostało założone we wrześniu 2016 roku w odpowiedzi na masowy napływ uchodźców uciekających przed wojną domową w Sudanie Południowym. W szczytowym momencie, w 2017 roku, Bidibidi było największym obozem dla uchodźców na świecie i osiągnęło maksymalną pojemność, co ograniczyło możliwość przyjmowania nowych uchodźców. Obecnie oprócz osób z Sudanu Południowego schronienie znajdują tam także uchodźcy z Demokratycznej Republiki Konga (DRK).
Uganda, będąca jednym z największych krajów przyjmujących uchodźców w Afryce, stosuje postępową politykę w zakresie ochrony uchodźców. Osoby przybywające do Bidibidi nie są zamykane w tradycyjnych obozach, ale otrzymują działki ziemi, na których mogą budować własne domy i uprawiać żywność, co sprzyja większej niezależności ekonomicznej. Pomimo tych wysiłków warunki życia pozostają trudne. Dostęp do podstawowych zasobów, takich jak żywność, schronienie i czysta woda, jest ograniczony. Niedobory wody stanowią jedno z największych wyzwań zarówno dla uchodźców, jak i dla lokalnych społeczności przyjmujących. Wiele osób zmuszonych jest do korzystania z niezabezpieczonych źródeł lub przemierzania długich dystansów w poszukiwaniu czystej wody.
W odpowiedzi na ten problem Agencja ONZ ds. Uchodźców (UNHCR) oraz organizacje humanitarne wdrożyły rozwiązania, takie jak odwierty zasilane energią słoneczną, które poprawiły dostęp do czystej wody. W całym obozie zainstalowano także stacje pomp wodnych, które pomagają dostarczać wodę do większej liczby osób. W grudniu 2020 roku uchodźcy w Bidibidi otrzymywali średnio pięć galonów wody dziennie na osobę.
Pomimo trudnych warunków Bidibidi pozostaje przykładem modelu integracji uchodźców z lokalną społecznością, umożliwiając im dostęp do edukacji, opieki zdrowotnej i środków do życia, a także dając szansę na budowanie samodzielnej przyszłości.
Dadaab i Kakuma (Kenia)
Kompleks dla uchodźców Dadaab w Kenii to jeden z największych obozów dla uchodźców na świecie, przyjmujący niemal połowę wszystkich uchodźców w kraju. Założony w 1991 roku, składa się z trzech głównych obozów: Dagahaley, Ifo i Hagadera. Większość jego mieszkańców to uchodźcy z Somalii, którzy uciekli przed wojną domową i przemocą, a ich liczba na luty 2021 roku wynosiła 224 462 osoby, w tym zarówno uchodźców, jak i osoby ubiegające się o azyl.
Przez lata Dadaab stał się czymś więcej niż tylko tymczasowym schronieniem – dla wielu jego mieszkańców jest domem od dziesięcioleci. Obóz boryka się jednak z wieloma wyzwaniami, takimi jak przeludnienie, ograniczony dostęp do wody, żywności i opieki zdrowotnej. Pomimo trudnych warunków, społeczność Dadaab rozwija inicjatywy edukacyjne i programy wspierające zatrudnienie, a organizacje humanitarne, w tym UNHCR, prowadzą działania mające na celu poprawę warunków życia uchodźców.
W ostatnich latach temat przyszłości kompleksu Dadaab stał się przedmiotem debat politycznych, ponieważ kenijski rząd wielokrotnie zapowiadał jego zamknięcie, powołując się na kwestie bezpieczeństwa i potrzebę znalezienia trwałych rozwiązań dla uchodźców. Wiele osób wciąż czeka na możliwość repatriacji, integracji ze społecznościami lokalnymi lub przesiedlenia do innych krajów.
Obóz dla uchodźców Kakuma, położony w północno-zachodniej Kenii, został założony w 1992 r. w celu zakwaterowania około 20 000 nieopiekujących się sudańskich dzieci – znanych również jako „Zagubieni chłopcy Sudanu” – które zostały wysiedlone podczas wojny domowej w Sudanie w 1987 r. Obecnie obóz został powiększony, aby pomieścić około 100 000 południowosudańskich i 55 000 somalijskich uchodźców, a także uchodźców z krajów z całego regionu Afryki Subsaharyjskiej, w tym Demokratycznej Republiki Konga, Etiopii, Burundi, Erytrei, Ugandy i Rwandy. Kakuma składa się z czterech obozów i osady Kalobeyei, która jest rozszerzeniem Kakumy, otwartej w grudniu 2013 r. w celu zarządzania nowoprzybyłymi.
Warunki w Kakuma i społecznościach przyjmujących są trudne, ponieważ obie społeczności borykają się z powszechnym ubóstwem i złymi warunkami życia, a ponad 68 procent populacji cierpi na poważne niedobory żywności. Dostęp do opieki zdrowotnej, infrastruktury i źródeł utrzymania jest ograniczony, co sprawia, że mieszkańcy obozu muszą polegać na międzynarodowej pomocy humanitarnej. W Kakuma działają jednak liczne organizacje pozarządowe i agencje ONZ, które wspierają uchodźców poprzez zapewnienie edukacji, opieki medycznej oraz szkoleń zawodowych.
Azraq i Zaatari (Jordania)
Obóz dla uchodźców Za’atari, położony w północnej Jordanii, pozostaje jednym z największych na świecie schronień dla syryjskich uchodźców. Założony w 2012 roku, początkowo gościł ponad 150 000 osób uciekających przed wojną domową w Syrii. Obecnie populacja obozu wynosi około 80 000 mieszkańców, z czego połowę stanowią dzieci.
W ciągu ponad dekady istnienia, Za’atari przekształcił się w tętniące życiem, nieformalne miasto. Na jego terenie funkcjonuje 32 szkoły, 58 centrów społecznościowych oraz osiem placówek służby zdrowia. Uchodźcy założyli około 1800 sklepów i przedsiębiorstw, od sklepów z telefonami komórkowymi po restauracje. Dodatkowo, w obozie zbudowano największą elektrownię słoneczną wśród obozów dla uchodźców, co zapewnia zrównoważone źródło energii.
Mimo tych osiągnięć, obóz boryka się z wyzwaniami związanymi z długoterminową stabilnością. Większość przyczep kempingowych, które zastąpiły namioty w 2013 roku, wymaga pilnych napraw. Ponadto, dwie trzecie rodzin uchodźców w Za’atari jest zadłużonych, co skłania je do ograniczania spożycia żywności lub podejmowania ryzykownych prac.
W obliczu przedłużającego się konfliktu w Syrii i pogarszających się warunków humanitarnych, konieczne jest poszukiwanie długoterminowych rozwiązań dla syryjskich uchodźców zarówno w Jordanii, jak i poza jej granicami
Kebribeyah, Aw-barre i Sheder (Etiopia)
Obozy dla uchodźców Kebribeyah, Aw-barre i Sheder w Etiopii są kluczowymi ośrodkami dla uchodźców, głównie z Somalii. Znajdują się w regionie Somali, w pobliżu granicy z Somalią, i zapewniają schronienie tysiącom osób uciekających przed konfliktami, niestabilnością polityczną i katastrofami naturalnymi.
Oboz Kebribeyah
Obóz Kebribeyah, założony w 1991 roku, jest jednym z najstarszych obozów dla uchodźców w Etiopii. Pierwotnie powstał, aby przyjąć somalijskich uchodźców uciekających przed wojną domową. Chociaż w ostatnich latach część mieszkańców obozu znalazła inne rozwiązania, nadal pozostaje on ważnym punktem wsparcia humanitarnego.
Obozy Aw-barre i Sheder
Obozy Aw-barre i Sheder zostały otwarte w 2007 roku, aby przyjąć nowych uchodźców z Somalii. Znajdują się w tym samym regionie co Kebribeyah i oferują schronienie dla osób, które nie mogły znaleźć miejsca w starszych obozach. Oba obozy są częścią systemu zarządzanego przez UNHCR i etiopskie władze, które starają się zapewnić podstawowe potrzeby uchodźców.
Warunki w obozach są trudne, a mieszkańcy borykają się z problemami takimi jak niedostateczna ilość wody, ograniczona opieka zdrowotna oraz brak stabilnych źródeł utrzymania. Wiele rodzin żyje w prowizorycznych schronieniach, a dostęp do edukacji dla dzieci pozostaje wyzwaniem. Organizacje humanitarne, w tym UNHCR i WFP, zapewniają wsparcie, ale zasoby są ograniczone, co utrudnia poprawę warunków życia.
Główne wyzwania obejmują brak perspektyw na trwałe rozwiązanie dla uchodźców, ograniczone fundusze na wsparcie humanitarne oraz napięcia między społecznościami uchodźców i lokalnymi mieszkańcami. Etiopia, mimo własnych problemów gospodarczych i politycznych, nadal gości dużą liczbę uchodźców i dąży do wdrażania strategii integracji oraz samowystarczalności uchodźców.
Obozy Kebribeyah, Aw-barre i Sheder odgrywają kluczową rolę w zapewnieniu schronienia dla uchodźców somalijskich. Pomimo wysiłków organizacji międzynarodowych, warunki życia pozostają trudne, a przyszłość uchodźców niepewna. Potrzebne są dalsze działania humanitarne i polityczne, aby zapewnić uchodźcom godne warunki życia oraz trwałe rozwiązania dla ich przyszłości.
Uchodźcy palestyńscy – historia, status i warunki życia
Uchodźcy palestyńscy to osoby, których normalnym miejscem zamieszkania była Palestyna między 1 czerwca 1946 r. a 15 maja 1948 r. i które w wyniku konfliktu zbrojnego i utworzenia państwa Izrael zostały zmuszone do opuszczenia swoich domów oraz utraciły środki do życia.
Obecnie status uchodźcy palestyńskiego jest dziedziczony przez kolejne pokolenia. W związku z tym potomkowie uchodźców płci męskiej, w tym dzieci adoptowane, także mają prawo do rejestracji w Agencji Narodów Zjednoczonych ds. Pomocy Uchodźcom Palestyńskim na Bliskim Wschodzie (UNRWA). Gdy organizacja ta rozpoczęła działalność w 1950 r., obsługiwała około 750 000 uchodźców palestyńskich. Obecnie liczba osób kwalifikujących się do jej usług wzrosła do około 5,9 miliona.
Prawie jedna trzecia uchodźców palestyńskich – ponad 1,5 miliona osób – mieszka w 58 oficjalnie uznanych obozach w pięciu regionach: Jordanii, Libanie, Syryjskiej Republice Arabskiej, Strefie Gazy i na Zachodnim Brzegu, w tym we Wschodniej Jerozolimie.
Oprócz tego wielu uchodźców żyje w miastach i miasteczkach krajów przyjmujących oraz w innych skupiskach ludności na Zachodnim Brzegu i w Strefie Gazy. Chociaż większość placówek UNRWA, takich jak szkoły i ośrodki zdrowia, znajduje się w oficjalnych obozach, organizacja świadczy swoje usługi również dla tych, którzy mieszkają poza nimi.
Obozy uchodźcze zostały utworzone na ziemiach oddanych do dyspozycji UNRWA przez rządy państw przyjmujących. W większości przypadków ziemia ta jest wydzierżawiona od lokalnych właścicieli, co oznacza, że uchodźcy nie posiadają jej na własność, lecz mają prawo do jej użytkowania na cele mieszkalne.
Warunki w obozach są często bardzo trudne. Charakteryzują się one dużą gęstością zaludnienia, ograniczoną przestrzenią mieszkalną oraz niedostateczną infrastrukturą, w tym niedoborami w zakresie dostępu do czystej wody, kanalizacji i elektryczności. W wielu miejscach dostęp do podstawowych usług medycznych i edukacyjnych jest niewystarczający, a mieszkańcy borykają się z wysokim poziomem ubóstwa i bezrobocia.
UNRWA nie jest właścicielem ani administratorem obozów – ich nadzór pozostaje w gestii władz państw przyjmujących. Agencja odpowiada za świadczenie podstawowych usług, takich jak edukacja, opieka zdrowotna, pomoc żywnościowa i programy wsparcia społeczno-ekonomicznego. W każdym obozie działa biuro obsługi, w którym mieszkańcy mogą zgłaszać swoje potrzeby i problemy.
Po wojnie sześciodniowej w czerwcu 1967 r., w wyniku której Izrael zajął Zachodni Brzeg, Strefę Gazy, Wzgórza Golan i Synaj, nastąpiła kolejna fala przesiedleń. Wówczas utworzono dziesięć nowych obozów, aby pomieścić uchodźców zmuszonych do opuszczenia swoich domów zarówno w wyniku konfliktu z 1948 r., jak i nowych działań wojennych.
Sytuacja uchodźców palestyńskich pozostaje skomplikowana, a ich status prawny i polityczny nierozwiązany. W krajach takich jak Liban i Syria uchodźcy często napotykają poważne ograniczenia w dostępie do rynku pracy i edukacji. W Strefie Gazy i na Zachodnim Brzegu warunki życia ulegają dalszemu pogorszeniu ze względu na niestabilność polityczną, blokady i działania militarne.
O uchodźcach Palestyńskich napiszemy w oddzielnym artykule.
Obozy dla uchodźców mierzą się z wieloma problemami, takimi jak przeludnienie, ograniczone zasoby, trudny dostęp do opieki zdrowotnej i edukacji. Brak odpowiedniej infrastruktury może prowadzić do napięć społecznych i trudnych warunków życia. Mimo wysiłków organizacji międzynarodowych, takich jak UNHCR, poprawa warunków w obozach wymaga również działań politycznych oraz długoterminowych rozwiązań dotyczących integracji uchodźców.
Nie wszyscy uchodźcy pozostają na emigracji na zawsze. Migracja powrotna może przybierać różne formy, takie jak repatriacja, deportacja, powrót wspomagany czy dobrowolny powrót. Powody decyzji o powrocie obejmują niezdolność do asymilacji w kraju przyjmującym, osiągnięcie celu oszczędnościowego czy poprawę sytuacji w kraju pochodzenia. W 2023 roku UNHCR poinformowało, że ponad 1 milion uchodźców dobrowolnie i bezpiecznie powróciło do swoich ojczyzn.
Obozy dla uchodźców pozostają kluczowym elementem globalnej odpowiedzi na kryzysy humanitarne. Jednak ich istnienie nie powinno zastępować długoterminowych rozwiązań umożliwiających uchodźcom bezpieczną integrację w nowych społecznościach lub powrót do domu.
Aubery, F.& Buisson, M.-C. (2024). Making ends meet in refugee camps: Food distribution cycles, consumption, and undernutrition. Food Policy, 128, Article 102666. https://doi.org/10.1016/j.foodpol.2024.102666 data: 25,01.2025.
Bender, F. (2021). Should refugees govern refugee camps? Critical Review of International Social and Political Philosophy, 27(4), 441–464. https://doi.org/10.1080/13698230.2021.1941702 data: 25.12.2024 r
Coniglio, N. D., Peragine, V., & Vurchio, D. (2023). The effects of refugees’ camps on hosting areas: Social conflicts and economic growth. World Development, 168, Article 106273. https://doi.org/10.1016/j.worlddev.2023.106273 data: 20.12.2024 r.
The Wall Street Journal. (2023, October 9). Palestinian refugee camp hit in Israeli airstrikes on Gaza | WSJ News. WSJ
United Nations High Commissioner for Refugees. (UNHCR). (2024). Global report 2023. United Nations High Commissioner for Refugees.
United Nations Relief and Works Agency for Palestine Refugees in the Near East. (n.d.). Palestine refugees. UNRWA. https://www.unrwa.org/palestine-refugees
https://reporting.unhcr.org/global-report-2023 data: 25.12.2024 r.
Weldemariam, L. F., Ayanlade, A., Borderon, M., & Möslinger, K. (2023). Dynamics and factors influencing return migration to Sub-Saharan Africa: A systematic review. Heliyon, 9(8), e18791. https://doi.org/10.1016/j.heliyon.2023.e18791 data: 25,01.2025
Wikipedia contributors. (2024, December 22). Refugee camp. https://en.wikipedia.org/w/index.php?title=Refugee_camp&oldid=1264680561 data: 25.12.2024 r.;
