Nowe unijne przepisy dotyczące zapobiegania powstawaniu odpadów i ponownego wykorzystywania produktów koncentrują się na wdrażaniu zasad gospodarki o obiegu zamkniętym, której celem jest minimalizowanie odpadów, maksymalne wykorzystanie zasobów oraz wydłużenie cyklu życia produktów. Oto kluczowe aspekty tych przepisów:

1. Zapobieganie powstawaniu odpadów:

   • Ecodesign i trwałość produktów: Przepisy te wymagają, aby produkty były projektowane z myślą o ich trwałości, możliwości naprawy i łatwości recyklingu. Dzięki temu zmniejsza się ilość odpadów, a produkty mogą być dłużej użytkowane, co jest zgodne z zasadą eco waste, która promuje minimalizację odpadów poprzez lepsze projektowanie.
   • Ograniczenie jednorazowych produktów: Przepisy mają na celu ograniczenie używania jednorazowych plastików, na przykład poprzez wprowadzenie zakazu niektórych jednorazowych produktów plastikowych i promowanie wielokrotnego użytku.
   • Edukacja i świadomość: Promowanie świadomości ekologicznej i edukacja społeczeństwa na temat zrównoważonych praktyk konsumpcyjnych i zarządzania odpadami pomaga zmienić nawyki konsumenckie i zachęca do bardziej ekologicznych wyborów. To wspiera koncepcję eco waste, która zakłada, że świadome społeczeństwo będzie generować mniej odpadów

2. Ponowne wykorzystywanie produktów:

   • Ułatwianie naprawy: Przepisy zobowiązują producentów do dostarczania części zamiennych oraz informacji technicznych umożliwiających naprawę produktów.

   • Systemy depozytowe i recyklingowe: Wprowadzenie systemów depozytowych dla opakowań wielokrotnego użytku zachęca do ich zwrotu i ponownego użycia, co zmniejsza potrzebę produkcji nowych opakowań i ogranicza ilość odpadów. To wspiera ideę eco waste, która zakłada minimalizację odpadów poprzez ich ponowne wykorzystywanie.

   • Wsparcie dla rynków wtórnych: Stworzenie warunków dla rozwoju rynków wtórnych, w tym ułatwienie dostępu do informacji o dostępnych używanych produktach i materiałach.

3. Recykling i odzysk materiałów:

   • Wyższe cele recyklingu: Unia Europejska ustaliła bardziej ambitne cele recyklingu dla różnych rodzajów odpadów, w tym odpadów opakowaniowych, elektronicznych i biodegradowalnych.
   • Nowe technologie recyklingu: Wsparcie dla rozwoju i wdrażania innowacyjnych technologii recyklingu, które pozwalają na bardziej efektywne odzyskiwanie surowców.

4. Rozszerzona odpowiedzialność producenta (ROP):

   • Producentom nakłada się obowiązki związane z zarządzaniem odpadami powstającymi z ich produktów. To oznacza, że producenci są zobowiązani do finansowania i organizowania systemów zbiórki i recyklingu, co promuje odpowiedzialne zarządzanie odpadami i minimalizuje ich wpływ na środowisko.

5. Monitorowanie i raportowanie:

   • Systemy śledzenia odpadów: Wprowadzenie bardziej rygorystycznych systemów monitorowania i raportowania ilości odpadów, ich składu oraz metod przetwarzania.

Wszystkie te środki mają na celu nie tylko ochronę środowiska, ale także stworzenie bardziej zrównoważonej i efektywnej gospodarki, która jest mniej zależna od surowców pierwotnych i generuje mniej odpadów.

Nowe przepisy unijne dotyczące zapobiegania powstawaniu odpadów i ponownego wykorzystywania produktów są częścią szerszej strategii gospodarki o obiegu zamkniętym, która ma na celu ograniczenie ilości odpadów i maksymalne wykorzystanie zasobów. Oto kluczowe elementy tych przepisów:

1. Dyrektywa Plastikowa (SUP – Single-Use Plastics Directive)

Dyrektywa (UE) 2019/904 w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko:

• Zakaz produktów jednorazowego użytku: Zakaz wprowadzania do obrotu niektórych jednorazowych produktów plastikowych, takich jak sztućce, talerze, słomki, patyczki do uszu, mieszadła do napojów oraz patyczki do balonów.
• Ograniczenia dotyczące innych produktów: Ograniczenie użycia plastikowych kubków i pojemników na żywność poprzez wprowadzenie wymogów dotyczących ich konstrukcji oraz wzmocnienie obowiązków producentów w zakresie zbierania i recyklingu tych produktów.
• Obowiązki producentów: Wprowadzenie rozszerzonej odpowiedzialności producenta (ROP), zobowiązując producentów do pokrywania kosztów zbiórki, przetwarzania i sprzątania odpadów.

2. Dyrektywa w sprawie odpadów (Waste Framework Directive)

Dyrektywa (UE) 2008/98/WE, zmieniona dyrektywą (UE) z 18/02/2024

• Hierarchia postępowania z odpadami: Priorytet dla zapobiegania powstawaniu odpadów, a następnie ponowne użycie, recykling i inne formy odzysku, a na końcu unieszkodliwianie.
• Cele recyklingu: Wprowadzenie wyższych celów recyklingu dla różnych rodzajów odpadów, takich jak odpady komunalne (55% do 2025 roku, 60% do 2030 roku i 65% do 2035 roku).
• Segregacja bioodpadów: Obowiązek oddzielnej zbiórki bioodpadów do końca 2023 roku.

3. Dyrektywa w sprawie składowania odpadów (Landfill Directive)

Dyrektywa Rady 1999/31/WE, zmieniona dyrektywą (UE) 2018/850:

• Ograniczenie składowania odpadów: Redukcja ilości odpadów komunalnych trafiających na składowiska do maksymalnie 10% do 2035 roku.
• Zakaz składowania selektywnie zbieranych odpadów: Zakaz składowania odpadów selektywnie zbieranych w celu recyklingu.

4. Dyrektywa w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych (Packaging and Packaging Waste Directive)

Dyrektywa (UE) 94/62/WE, zmieniona dyrektywą (UE) 2018/852:

• Cele recyklingu opakowań: Wyższe cele recyklingu dla opakowań do 2025 i 2030 roku, w tym 65% recyklingu wszystkich opakowań do 2025 roku i 70% do 2030 roku.
• Rozszerzona odpowiedzialność producenta: Producentów zobowiązano do ponoszenia kosztów zbiórki, przetwarzania i recyklingu opakowań, które wprowadzają na rynek.

5. Dyrektywa w sprawie odpadów elektrycznych i elektronicznych (WEEE Directive)

Dyrektywa (UE) 2012/19:

• Zwiększenie zbiórki: Wprowadzenie obowiązku zbiórki odpadów sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) na poziomie 65% średniej wagi sprzętu wprowadzonego na rynek w poprzednich trzech latach.
• Odpowiedzialność producenta: Producentów zobowiązano do organizacji systemów zbiórki i recyklingu zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego.

Polska stoi przed wieloma wyzwaniami.