“Świat ma wystarczająco dużo, aby zaspokoić potrzeby wszystkich, ale nie wystarczająco dużo, aby zaspokoić chciwość wszystkich „
Mahatma Gandhi
Zero Waste. 5 zasad które mogą zmienić świat
Zero waste odnosi się do zapobiegania powstawaniu odpadów, a nie do gospodarowania odpadami na końcu rury. Jest to podejście oparte na „całych systemach”, którego celem jest masowa zmiana w sposobie przepływu materiałów przez społeczeństwo, tak aby nie powstawały żadne odpady. Zero waste to coś więcej niż tylko eliminacja odpadów poprzez redukcję, ponowne wykorzystanie i recykling . Koncentruje się na restrukturyzacji systemów dystrybucji i produkcji w celu ograniczenia ilości odpadów. Zero waste zawiera wytyczne dotyczące ciągłej pracy na rzecz eliminacji odpadów.” Wikipedia
Styl życia Zero Waste to fascynująca podróż ku zrównoważonemu życiu, która rozpoczyna się od prostych zmian w codziennych nawykach. To podejście, które promuje minimalizowanie odpadów poprzez ich redukcję, ponowne wykorzystanie i recykling, może przynieść znaczące korzyści zarówno dla naszego środowiska, jak i dla naszego osobistego dobrostanu. W pierwotnym zamyśle miała być to praca o promocji zero waste. Jednakże po przeczytaniu wielu poradników doszło do mnie, że nie chcę stworzyć kolejnego z tymi samymi poradami a nie wymyślę nowych. Większość z nich i tak trafia do ludzi już w taki czy inny sposób uświadomiony o potrzebie segregowania, dbałości i innych sprawach. Postaram się o trochę inne podejście. Dla mnie Zero Waste to Zmiana Świadomości.
Jeżeli Jesteś Świadomym to ruch zasad 5R staje się czymś więcej niż zasadami o ograniczaniu śmieci. Być może, niektórzy z Was pomyślą, że dorabiam do prostych zasad filozofię. Niektórzy dorabiają ją do oporządzania motocykla a ja dotykam sprawy na większą skalę. Przynajmniej w teorii. Oczywiście tylko segreguję po swojemu pewne myśli, zasady z nadzieją, że je poczujecie tak samo jak ja.
„Nie potrzebujemy garstki ludzi, którzy perfekcyjnie radzą sobie z zero waste. Potrzebujemy milionów ludzi, którzy robią to niedoskonale” Anne-Marie Bonneau – The Zero-Waste Chef:
Według Międzynarodowego Sojuszu Zero Waste (ZWIA),
Zero Waste to ochrona wszystkich zasobów poprzez odpowiedzialną produkcję, konsumpcję, ponowne użycie i odzysk wszystkich produktów, opakowań i materiałów, bez ich spalania i bez odprowadzania do gleby, wody lub powietrza, które zagrażają środowisku lub zdrowiu ludzkiemu.
Zero Waste to podejście mające na celu minimalizację produkcji odpadów i zmniejszenie śladu ekologicznego poprzez świadome wybory konsumenckie i praktyki życia codziennego.
Zero Waste, można nazwać ruchem zasad 5R:
1. Refuse (Odmów)
Odmów przyjmowania jednorazowych produktów i przedmiotów, które generują odpady. Odrzuć darmowe gadżety, plastikowe reklamówki, ulotki i inne zbędne rzeczy. W miarę możliwości, rezygnuj z papierowych wersji dokumentów, rachunków i paragonów, na rzecz wersji elektronicznych. To pierwszy krok w minimalizacji odpadów.
2. Reduce (Zredukuj)
Zminimalizuj ilość rzeczy, które kupujesz i posiadasz. Skup się na jakości zamiast ilości. Unikaj zbędnych zakupów. Inwestuj w przedmioty, które są bardziej trwałe i mają dłuższą żywotność. Zmniejszasz swój ślad ekologiczny.
3. Reuse (Użyj ponownie)
Ponownie wykorzystuj przedmioty, zamiast je wyrzucać, jeżeli są zdatne do ponownego użycia. Kreatywnie ponownie wykorzystaj przedmioty którymi już dysponujesz. Naprawiaj, jeżeli się da, uszkodzone przedmioty, przerabiaj stare ubrania, korzystaj z wielorazowych torebek i pojemników. Przykładem może być wykorzystywanie słoików po produktach spożywczych jako pojemników na żywność lub do przechowywania innych przedmiotów. Stare ubrania można przekształcić w nowe elementy garderoby lub użyć jako szmatki do sprzątania. Pojawiają się tzw. Kreatywne Projekty DIY (Do It Yourself): Tworzenie nowych przedmiotów z materiałów, które już posiadamy, np. robienie biżuterii z resztek materiałów czy budowanie mebli z palet. Można zorganizować wymianę przedmiotów z przyjaciółmi i rodziną zamiast kupowania nowych rzeczy.
4. Recycle (Przetwarzaj)
Przetwarzaj surowce wtórne, aby zmniejszyć ilość odpadów trafiających na wysypiska. Warto pamiętać, że Recykling jest istotny, ale mniej efektywny niż odmowa, redukcja i ponowne użycie. Trzecia Zasada: „Użyj ponownie”
5. Rot (kompostuj)
Kompostuj odpady organiczne, aby przekształcić je w wartościowy nawóz
Osobiście dodałbym żyj uważnie, myśl o tym co robisz i jak wpływasz na swoje i innych otoczenie. Staraj się być empatycznym i świadomym człowiekiem. Czasem jest to trudne i wymaga zmiany w Twoim głębokim JA oraz tym co można nazwać przyzwyczajeniem. Sam mam problem ze zmianą utartych ścieżek.
“Najtrudniejszą częścią jest przeorientowanie naszego życia, aby upewnić się, że nasze działania są zgodne z naszymi wartościami”. – Bea Johnson – Autorka książki Zero Waste Home:
Zmiana nawyków i stylu życia na bardziej świadomy i zrównoważony wymaga najczęściej wysiłku i czasu. Każdy mały krok w kierunku zmiany jest wartościowy i przyczynia się do większego dobra. Te słowa brzmią górnolotnie i być może takie są, ale wystarczy wyobrazić sobie jaką górę śmieci tygodniowo zostawiamy a jaką po zmianie zachowania przekażemy otoczeniu. One nie znikną z chwilą przekazania, spalenia czy też innej utylizacji. Część z nich może „zniknąć”, długo po tym jak już nas nie będzie. Można to też bardziej na świat niematerialny przełożyć. Ile bólu i cierpienia tworzymy sami i ile otrzymujemy od innych z powodów małej świadomości swoich czynów, słów czy też gestów. Życie świadome może Nas od tego w pewnym stopniu uchronić. Zapewne nasz portfel uchroni świadomy zakup stosowny do rzeczywistych potrzeb. Wspólne działania i wzajemne wsparcie mogą sprawić, że podróż ta będzie nie tylko łatwiejsza, ale także bardziej satysfakcjonująca.
Powyższe słowa aż się proszą o filozoficzną a może nawet religijną podstawę. Nie wchodząc w sprawę religioznawstwa powiem tylko tyle, że bez podstawy filozoficznej nie ma religii.
„Okazuj prostotę, Przyjmij prostotę, Ogranicz egoizm, Miej niewiele pragnień” Lao Tzu – Autor Tao Te Ching:
Filozofia Zero Waste nie jest tylko praktycznym podejściem do redukcji odpadów, ale również głęboką, zintegrowaną filozofią życia, która znajduje swoje odzwierciedlenie w różnych tradycjach filozoficznych. Od stoicyzmu przez buddyzm aż po współczesne teorie zrównoważonego rozwoju, Zero Waste wplata się w wiele systemów myślowych, które kładą nacisk na prostotę, uważność i harmonię z naturą.
Zero waste to filozofia, która doskonale rezonuje z zasadami zen, koncentrując się na minimalizmie i świadomym życiu. Oba te podejścia zachęcają do głębokiej refleksji nad naszymi codziennymi wyborami i ich wpływem na otaczający nas świat. Zero waste promuje życie wolne od nadmiaru i odpadów, podczas gdy zen podkreśla znaczenie bycia w chwili obecnej i redukcji niepotrzebnego chaosu. To podejście nie tylko chroni środowisko, ale także prowadzi do bardziej zrównoważonego i oszczędnego stylu życia, co jest zgodne z filozofią zen, która szuka harmonii i równowagi we wszystkim, co robimy. Praktykowanie zero waste może być drogą do osiągnięcia zen w naszym codziennym życiu, ucząc nas cenić to, co mamy i eliminować niepotrzebne elementy, które przyczyniają się do wewnętrznego i zewnętrznego chaosu
Jeżeli Buddyzm Zen jest dla Ciebie zbyt egzotyczny to europejski stoicyzm jest Ci zapewne już bliższy. Zero waste i stoicyzm to dwie filozofie, które mogą się wzajemnie uzupełniać, tworząc holistyczne podejście do życia. Zero waste koncentruje się na eliminacji odpadów i maksymalnym wykorzystaniu zasobów, podczas gdy stoicyzm promuje życie w harmonii z naturą i skupienie na tym, co jest w naszej mocy. Obydwie filozofie zachęcają do refleksji nad naszymi codziennymi wyborami i ich wpływem na świat. Praktykowanie zero waste może być wyrazem stoickiego dążenia do prostoty i samowystarczalności, a stoicyzm może dostarczać wewnętrznej siły potrzebnej do podejmowania trudnych decyzji ekologicznych.
Zero waste to ruch, który zyskuje na popularności również wśród chrześcijan na całym świecie, którzy dążą do życia w sposób bardziej zrównoważony i odpowiedzialny za stworzenie. Chrześcijaństwo uczy szacunku do świata naturalnego jako dzieła Bożego, a zero waste idealnie wpisuje się w tę koncepcję, promując redukcję odpadów do minimum i ponowne wykorzystanie materiałów. Wielu chrześcijan uważa, że troska o środowisko jest integralną częścią ich wiary i że przez zmniejszenie ilości odpadów mogą lepiej dbać o ‘dom wspólny’, jak określił to papież Franciszek w encyklice Laudato si’.
Zapominamy, że my sami jesteśmy z prochu ziemi (por. Rdz 2, 7). Nasze własne ciało zbudowane jest z pierwiastków naszej planety, jej powietrze pozwala nam oddychać, a jej woda ożywia nas i odnawia. Papież Franciszek w encyklice Laudato si’.
Praktyki zero waste, takie jak kompostowanie, używanie wielokrotnych pojemników czy naprawa zamiast wyrzucania, są coraz częściej widoczne w chrześcijańskich społecznościach, które dążą do bycia przykładem zrównoważonego życia dla innych. Wyzwania związane z osiągnięciem stylu życia zero waste są znaczące, ale wiele kościołów i organizacji chrześcijańskich podejmuje inicjatywy edukacyjne i praktyczne, aby pomóc wiernym w tej transformacji. Inspirując się nauczaniem Jezusa o odpowiedzialności za najmniejszych i najbardziej potrzebujących, chrześcijanie angażują się w działania na rzecz środowiska, rozumiejąc, że zanieczyszczenie i marnotrawstwo najbardziej szkodzą tym, którzy są najmniej odporni na skutki degradacji środowiska. Zero waste jest więc nie tylko wyborem ekologicznym, ale także wyrazem miłości bliźniego i dążenia do sprawiedliwości społecznej. W ten sposób chrześcijaństwo i zero waste łączą się w praktycznym działaniu, które ma na celu ochronę stworzenia i budowanie lepszego świata dla przyszłych pokoleń.
W XX wieku pojawiła się Ekofilozofia, która bada relacje między ludźmi a środowiskiem naturalnym. Promuje zrównoważony rozwój, odpowiedzialność ekologiczną i etykę środowiskową. Filozofia Zero Waste jest praktycznym wyrazem tych idei, dążąc do minimalizacji negatywnego wpływu na planetę.
Zero Waste jako filozofia może przemówić do Każdego, ale, jeżeli nie zostanie zaimplementowana jako pewny głęboki imperatyw będzie modą a może i przymusem. Nie widzę w tym oczywiście nic złego, ale gdy nie ma nikogo kto by potępił zachowanie czy też nawet ukarał będą rosły śmieci w lasach.
Podsumowując:
Cele i Korzyści Filozofii Zero Waste (wybór)
- Ochrona Środowiska: Zmniejszenie ilości odpadów na wysypiskach, co redukuje zanieczyszczenie gleby, wody i powietrza. Ochrona ekosystemów i zmniejszenie negatywnego wpływu na dziką przyrodę.
- Zrównoważony Rozwój: Promowanie bardziej zrównoważonych wzorców konsumpcji i produkcji. Wsparcie gospodarki o obiegu zamkniętym, gdzie zasoby są ponownie wykorzystywane i przetwarzane.
- Oszczędności Finansowe: Zmniejszenie wydatków na jednorazowe produkty i niepotrzebne zakupy. Dłuższa żywotność produktów i ich wielokrotne użycie prowadzi do oszczędności.
- Zwiększenie Świadomości: Edukacja społeczności na temat wpływu odpadów na środowisko i korzyści z bardziej zrównoważonego stylu życia. Zachęcanie do zmian w polityce i podejściu firm do produkcji i opakowań.
- Integracja społeczności lokalnych. Podnoszenie ich świadomości np. poprzez: organizowanie lokalnych warsztatów i edukacji na temat Zero Waste. Wprowadzanie systemów recyklingu i kompostowania na poziomie lokalnym, Wspieranie i zachęcanie do inicjatyw lokalnych, które mają na celu ochronę środowiska np. wspólne sprzątanie okolicznych lasów, parków, sadzenie drzew itp.
- Promowanie postaw prośrodowiskowych to kluczowy element w budowaniu zrównoważonej przyszłości. Poprzez edukację i angażowanie społeczności, możemy inspirować zmiany, które mają realny wpływ na naszą planetę. Tworzenie ambasadorów środowiskowych, osób pasjonujących się ochroną przyrody i promujących zrównoważony rozwój, jest jednym z najbardziej efektywnych sposobów na rozprzestrzenianie idei ekologicznych. Ambasadorzy mogą działać lokalnie, ale ich wpływ jest globalny – poprzez organizowanie warsztatów, kampanii informacyjnych, a nawet poprzez działania w mediach społecznościowych, mogą oni zwiększać świadomość ekologiczną i motywować do działania.
- Zachęcanie do ustawodawstwa wspierającego praktyki Zero Waste jest równie ważne. Ustawy i regulacje mogą znacząco przyczynić się do zmniejszenia ilości odpadów i promowania gospodarki obiegu zamkniętego. Przykłady z Polski pokazują, że uczelnie wyższe i inne instytucje mogą odgrywać ważną rolę w promowaniu najlepszych praktyk ekologicznych, takich jak Zero Waste, poprzez organizowanie webinariów i warsztatów, a także przez wdrażanie zasad zrównoważonego rozwoju w swojej codziennej działalności.
- Wspieranie inicjatyw takich jak Polskie Stowarzyszenie Zero Waste, które działa na rzecz zmiany świadomości społecznej i promuje bezodpadowy styl życia, jest kluczowe dla osiągnięcia długoterminowych celów ekologicznych. Działania te mogą obejmować zarówno małe kroki, jak segregacja odpadów, jak i większe inicjatywy, takie jak zmiana wzorców produkcji i konsumpcji.
Zakończenie
Filozofia Zero Waste doskonale wpasowuje się w ramy ekofilozofii, łącząc teoretyczne zasady z praktycznymi działaniami. Dzięki Zero Waste możemy realnie zmniejszyć nasz negatywny wpływ na planetę, promując jednocześnie zrównoważony rozwój, odpowiedzialność ekologiczną i etykę środowiskową.
Każdy z nas może przyczynić się do promocji postaw prośrodowiskowych – czy to poprzez codzienne decyzje, czy poprzez aktywne uczestnictwo w ruchach ekologicznych. Pamiętajmy, że nasze działania mają znaczenie i każdy krok w kierunku zrównoważonego rozwoju jest krokiem w dobrym kierunku.
Zdaję sobie sprawę, że to tylko zarys problematyki. Zachęcam Was do dzielenia się swoimi przemyśleniami na temat Zero Waste. Chcielibyśmy publikować Wasze doświadczenia a może i
gotowe poradniki. Może z nich stworzymy Poradnik Zero Waste Społeczności Otwartego Ogrodu.
„Zero Waste to cel etyczny, ekonomiczny, wydajny i wizjonerski, mający na celu poprowadzenie ludzi do zmiany stylu życia i praktyk w celu naśladowania zrównoważonych cykli naturalnych, w których wszystkie wyrzucone materiały mają stać się zasobami, z których mogą korzystać inni.
Zero Waste oznacza projektowanie produktów i procesów oraz zarządzanie nimi w taki sposób, aby systematycznie unikać i eliminować objętość oraz toksyczność odpadów i materiałów, chronić i odzyskiwać wszystkie zasoby, a nie spalać je ani zakopywać.
Wdrożenie Zero Waste wyeliminuje wszystkie zrzuty do ziemi, wody lub powietrza, które stanowią zagrożenie dla zdrowia planety, zdrowia ludzi, zwierząt lub roślin.” –
Źródła
Literatura tematu jest bardzo bogata. Będę ją sukcesywnie wzbogacał. Polecam:
- Zero Waste International Alliance – https://zwia.org/
- Polskie Stowarzyszenie Zero Waste – https://zero-waste.pl/
- Trash is for Tossers https://www.trashisfortossers.com/
- The Zero-Waste Chef – https://zerowastechef.com/
- Going Zero Waste https://www.goingzerowaste.com/
- World Business Council for Sustainable Development https://www.wbcsd.org/
- Thich Nhat Hanh. “The Heart of the Buddha’s Teaching.”
- Papież Franciszek w encyklice Laudato si’.
- Wikipedia wersja polska i angielskojęzyczna.
- Tricycle: The Buddhist Review https://tricycle.org/
- Shunryu Suzuki. “Zen Mind, Beginner’s Mind.”
- DYREKTYWA 94/62/WE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 20 grudnia 1994 r. w sprawie opakowań i odpadów opakowaniowych wersja z 30.05.2018 r.
- Dyrektywa UE w sprawie odpadów z dnia 19.11.2008 r. ( wersja z 18/02/2024)
- Dyrektywa UE w sprawie zmniejszenia wpływu niektórych produktów z tworzyw sztucznych na środowisko z dnia 5 czerwca 2019 r.
- Strategia UE “Droga do zdrowej planety dla wszystkich. Plan działania UE na rzecz eliminacji zanieczyszczeń wody, powietrza i gleby” z dnia 15 maja 2021 roku
