Akt końcowy Konferencji OBWE 1975 r Helsinki #

Akt końcowy Konferencji OBWE – #

Konferencja w sprawie bezpieczeństwa i współpracy w Europie Akt końcowy (Akt końcowy z Helsinek) ^[ * ] #

Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, która rozpoczęła się w Helsinkach 3 lipca 1973 r. i trwała w Genewie od 18 września 1973 r. do 21 lipca 1975 r., została zakończona w Helsinkach 1 sierpnia 1975 r. przez Wysokich Przedstawicieli Austrii, Belgii i Bułgarii , Kanada, Cypr, Czechosłowacja, Dania, Finlandia, Francja, Niemiecka Republika Demokratyczna, Republika Federalna Niemiec, Grecja, Stolica Apostolska, Węgry, Islandia, Irlandia, Włochy, Liechtenstein, Luksemburg, Malta, Monako, Holandia, Norwegia , Polska, Portugalia, Rumunia, San Marino, Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Turcja, Związek Socjalistycznych Republik Radzieckich, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone Ameryki i Jugosławia.

Podczas spotkań drugiego etapu Konferencji otrzymano uwagi i wysłuchano oświadczeń od następujących nieuczestniczących państw śródziemnomorskich dotyczących różnych punktów porządku obrad: Demokratycznej i Ludowej Republiki Algierii, Arabskiej Republiki Egiptu, Izraela, Królestwa Maroka, Syryjskiej Republiki Arabskiej, Tunezji.

motywowane wolą polityczną, aby w interesie narodów poprawić i zintensyfikować swoje stosunki oraz przyczynić się w Europie do pokoju, bezpieczeństwa, sprawiedliwości i współpracy, jak również do zbliżenia między sobą oraz z innymi państwami świata,

Zdecydowane w związku z tym nadać pełną moc wynikom Konferencji i zapewnić między swoimi państwami i w całej Europie korzyści wynikające z tych wyników, a tym samym poszerzyć, pogłębić i sprawić, by proces odprężenia był kontynuowany i trwały,

Wysocy przedstawiciele uczestniczących państw uroczyście przyjęli, co następuje:

Pytania dotyczące bezpieczeństwa w Europie #

Państwa uczestniczące w Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie,

Potwierdzając swój cel, jakim jest promowanie lepszych stosunków między sobą i zapewnienie warunków, w których ich narody mogą żyć w prawdziwym i trwałym pokoju wolnym od wszelkich zagrożeń lub prób przeciwko ich bezpieczeństwu;

Przekonane o potrzebie dołożenia starań, aby odprężenie stało się zarówno ciągłym, jak i coraz bardziej wykonalnym i wszechstronnym procesem o uniwersalnym zakresie oraz że wprowadzenie w życie wyników Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie będzie głównym wkładem w ten proces;

zważywszy, że solidarność między narodami, jak również wspólny cel państw uczestniczących w osiąganiu celów określonych przez Konferencję Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, powinny prowadzić do rozwoju lepszych i bliższych stosunków między nimi we wszystkich dziedzinach, a tym samym przezwyciężenia konfrontacji wynikającej z charakteru ich przeszłych relacji i lepszego wzajemnego zrozumienia;

Pamiętając o wspólnej historii i uznając, że istnienie elementów wspólnych dla ich tradycji i wartości może pomóc im w rozwijaniu wzajemnych stosunków, oraz pragnąc poszukiwać, w pełni uwzględniając indywidualność i różnorodność ich stanowisk i poglądów, możliwości połączenia ich wysiłki w celu przezwyciężenia nieufności i zwiększenia zaufania, rozwiązania dzielących je problemów i współpracy w interesie ludzkości;

Uznając niepodzielność bezpieczeństwa w Europie oraz ich wspólny interes w rozwoju współpracy w całej Europie i między sobą oraz wyrażając zamiar podjęcia odpowiednich wysiłków;

Uznając ścisły związek między pokojem i bezpieczeństwem w Europie i na świecie jako całości oraz świadome potrzeby każdego z nich wniesienia wkładu we wzmacnianie pokoju i bezpieczeństwa na świecie oraz w popieranie praw podstawowych, postępu gospodarczego i społecznego i pomyślności dla wszystkich narodów;

przyjęły, co następuje:

1. #

(A) Deklaracja w sprawie zasad kierujących stosunkami między państwami uczestniczącymi #

Państwa uczestniczące,

potwierdzając swe oddanie sprawie pokoju, bezpieczeństwa i sprawiedliwości oraz sprawie nieustannego
rozwoju przyjaznych stosunków i współpracy;

uznając, że to oddanie, które odzwierciedla interesy i pragnienia narodów, nakłada obecnie i w przyszłości
na każde Państwo uczestniczące odpowiedzialność, którą doświadczenia przeszłości zwiększają;
potwierdzając, jako członkowie Organizacji Narodów Zjednoczonych i zgodnie z celami i zasadami
Organizacji Narodów Zjednoczonych, pełne i aktywne poparcie dla Organizacji Narodów Zjednoczonych i
dla zwiększenia jej roli i skuteczności w umacnianiu międzynarodowego pokoju, bezpieczeństwa- i
sprawiedliwości oraz w ułatwianiu rozwiązywania problemów międzynarodowych, jak również w rozwijaniu
przyjaznych stosunków i współpracy między państwami;

wyrażając wspólne przywiązanie do przedstawionych niżej zasad, które są zgodne z Kart Narodów
Zjednoczonych, jak również wspólną wolę postępowania w stosowaniu tych zasad zgodnie z celami i
zasadami Karty Narodów Zjednoczonych;

oświadczają, ze są zdecydowane przestrzegać i stosować w praktyce, każde z nich w stosunkach ze
wszystkimi innymi Państwami uczestniczącymi, niezależnie od ich ,systemów politycznych, gospodarczych
lub społecznych, jak również od ich wielkości, położenia geograficznego lub poziomu rozwoju
gospodarczego, następujące zasady, wszystkie o podstawowym znaczeniu, rządzące ich wzajemnymi
stosunkami.

I. Suwerenna równość, poszanowanie praw wynikających z  suwerenności #

Państwa uczestniczące będą szanować suwerenną równość i indywidualność każdego z nich, jak również
wszystkie prawa składające się na suwerenność i objęte nie, włączając w szczególności prawo każdego
państwa do równości wobec prawa, integralności terytorialnej oraz wolności i niepodległości politycznej.
Będą one również szanować prawo każdego z nich do swobodnego określania i rozwijania swego systemu
politycznego, społecznego, gospodarcze go i kulturalnego, jak również jego prawo do wydawania ustaw i
rozporządzeń. W ramach prawa międzynarodowego wszystkie Państwa uczestniczące mają równe prawa i
obowiązki. Będą one szanować prawo każdego z nich do określania i kształtowania według swojego
uznania jego stosunków z innymi państwami zgodnie z prawem międzynarodowym i w duchu niniejszej
Deklaracji. Uważają one, ze ich granice mogą być modyfikowane zgodnie z prawem międzynarodowym,
środkami pokojowymi oraz w drodze porozumienia. Mają one również prawo do tego, by należeć lub nie
należeć do organizacji międzynarodowych, być albo nie być stroną dwustronnych lub wielostronnych umów międzynarodowych, włączając w to prawo do tego, by być lub nie być stroną w międzynarodowych
umowach sojuszniczych; mają one również prawo do neutralności.

II. Powstrzymywanie się od groźby użycia siły lub jej użycia #

Państwa uczestniczące będą powstrzymywać się w swych wzajemnych stosunkach, jak również w swych
stosunkach międzynarodowych w ogóle, od groźby użycia siły lub jej użycia przeciwko integralności
terytorialnej lub niepodległości politycznej któregokolwiek państwa, lub w jakikolwiek inny sposób niezgodny
z celami Organizacji Narodów Zjednoczonych i z niniejszą Deklaracją. Żadne względy nie mogą posłużyć
jako usprawiedliwienie uciekania się do groźby użycia siły lub jej użycia wbrew niniejszej zasadzie. Zgodnie
z tym Państwa uczestniczące będą powstrzymywać się od wszelkich działań stanowiących groźbę użycia
siły albo bezpośrednie lub pośrednie użycie siły przeciwko innemu Państwu uczestniczącemu.
Powstrzymają się one także od wszelkich demonstracji siły w celu skłonienia innego Państwa
uczestniczącego do rezygnacji z pełnego wykonywania jego praw suwerennych. Powstrzymają się one
ponadto w swych wzajemnych stosunkach od jakichkolwiek środków odwetowych przy użyciu siły. Taka
groźba użycia siły lub jej użycie nie będą stosowane jako środek załatwiania sporów lub rozwiązywania
problemów, które mogą doprowadzi do sporów między nimi.

#

III. Nienaruszalność granic #

Państwa uczestniczce uważają wzajemnie za nienaruszalne wszystkie granice każdego z nich, jak również
granice wszystkich państw w Europie, i dlatego będą powstrzymywać się – teraz i w przyszłości – od
zamachów na te granice. Zgodnie z tym będą się również powstrzymywać od wszelkich żądań lub działań
zmierzających do zawładnięcia i uzurpacji części lub całości terytorium któregokolwiek z Państw
uczestniczących.

IV. Integralność terytorialna państw #

Państwa uczestniczące będą szanować integralność terytorialną każdego z Państw uczestniczących.
Zgodnie z tym będą się powstrzymywać od wszelkich działań, niezgodnych z celami i zasadami Karty
Narodów Zjednoczonych, przeciwko integralności terytorialnej, niepodległości politycznej lub jedności
któregokolwiek z Państw uczestniczących, a w szczególności od wszelkich takich działań stanowiących
groźbę użycia siły lub jej użycie. Państwa uczestniczące będą także powstrzymywać się od czynienia
terytorium któregokolwiek z nich przedmiotem okupacji wojskowej lub innych bezpośrednich lub pośrednich
środków przymusu, podejmowanych wbrew prawu międzynarodowemu, albo przedmiotem nabycia przy
użyciu takich środków lub pod groźbą ich użycia. Żadna taka okupacja lub nabycie nie będą uznane za
legalne.3

V. Pokojowe załatwianie sporów #

Państwa uczestniczące będą załatwiać spory wynikłe między nimi środkami pokojowymi w taki sposób, by
międzynarodowy pokój i bezpieczeństwo oraz sprawiedliwość nie zostały ,zagrożone. Będą one dążyć, w
dobrej wierze i w duchu współpracy, do osiągnięcia szybkiego i słusznego rozwiązania na podstawie prawa
międzynarodowego. W tym celu będą one posługiwać się takimi środkami, jak: rokowania, badania,
pośrednictwo, postępowanie pojednawcze, arbitraż, postępowanie sądowe, lub innymi środkami
pokojowymi według ich własnego wyboru, włączając w to wszelką procedurą załatwiania sporów,
uzgodnioną przed powstaniem sporu, w którym są one stronami. W razie niepowodzenia w osiągnięciu
załatwienia sporu przy pomocy któregokolwiek z wymienionych wyżej pokojowych środków, strony sporu
będą w dalszym ciągu poszukiwać wzajemnie uzgodnionego sposobu pokojowego załatwienia sporu.
Państwa uczestniczące – strony sporu, jak również inne Państwa uczestniczące, powstrzymają się od
wszelkich działań, które mogłyby pogorszyć sytuację w takim stopniu, ze zagrażałoby to utrzymaniu
międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa i przez to utrudniało pokojowe załatwienie sporu.

VI. Nieingerencja w sprawy wewnętrzne #

Państwa uczestniczące będą powstrzymywać się od jakiejkolwiek ingerencji, bezpośredniej lub pośredniej,
indywidualnej lub zbiorowej, w wewnętrzne lub zewnętrzne sprawy należące do zakresu wewnętrznej
jurysdykcji innego Państwa uczestniczącego, niezależnie od ich stosunków wzajemnych. Zgodnie z tym
będą one powstrzymywać się od jakiejkolwiek formy ingerencji zbrojnej lub groźby takiej ingerencji
przeciwko innemu Państwu uczestniczącemu. Będą się one powstrzymywać również, w każdych
okolicznościach, od wywierania jakiegokolwiek militarnego lub politycznego, gospodarczego lub Innego
nacisku zmierzającego do podporządkowania swym własnym interesom wykonywania przez inne Państwo
uczestniczące praw wynikających z jego suwerenności i w ten sposób zapewnienia sobie korzyści
jakiegokolwiek rodzaju. Zgodnie z tym powstrzymają się one, między innymi, od udzielania bezpośredniej
lub pośredniej pomocy działalności terrorystycznej lub wywrotowej albo inne] działalności zmierzającej do
obalenia siłą ustroju Innego Państwa uczestniczącego.

#

VII. Poszanowanie praw człowieka i podstawowych wolności, włączając w to wolność myśli, sumienia, religii lub przekonań #

Państwa uczestniczące będą szanować prawa człowieka i podstawowe wolności, włączając w to wolność
myśli, sumienia, religii lub przekonań każdego bez względu na różnicę rasy, płci, języka lub religii. Będą one
popierać i zachęcać do efektywnego korzystania z obywatelskich, politycznych, ekonomicznych,
społecznych, kulturalnych i innych praw i wolności, które wynikają wszystkie z przyrodzonej godności
ludzkiej osoby i mają podstawowe znaczenie dla jej swobodnego i pełnego rozwoju. W tych ramach
Państwa uczestniczące będą uznawać i szanować wolność jednostki w zakresie wyznawania i
praktykowania, indywidualnie lub wespół z innymi, religii lub przekonań zgodnie z nakazami jej własnego
sumienia. Państwa uczestniczące, na których terytorium znajdują się mniejszości narodowe, będą

szanować prawo osób, należących do takich mniejszości, do równości wobec prawa, dadzą im pełną
możliwość rzeczywistego korzystania z praw człowieka i podstawowych wolności i w ten sposób będą
chronić ich uzasadnione interesy w tej dziedzinie. Państwa uczestniczące uznają powszechne znaczenie
praw człowieka i podstawowych wolności, których poszanowanie jest istotnym czynnikiem pokoju,
sprawiedliwości i dobrobytu, niezbędnych do zapewnienia rozwoju przyjaznych stosunków i współpracy
między nimi, jak również między wszystkimi państwami. Będą one niezmiennie w swych wzajemnych
stosunkach szanować te prawa i wolności i będą podejmować wysiłki, wspólnie i indywidualnie, włączając w
to współpracę z Organizacją Narodów Zjednoczonych, w celu popierania ich powszechnego i efektywnego
poszanowania. Potwierdzają one prawo jednostki do zaznajomienia się z jej prawami i obowiązkami w tej
dziedzinie i postępowania zgodnie z nimi.

W dziedzinie praw człowieka i podstawowych wolności Państwa uczestniczące będą postępować zgodnie z celami i zasadami Karty Narodów Zjednoczonych i z Powszechną Deklaracją Praw Człowieka. Będą one również wypełniać obowiązki określone w deklaracjach
i porozumieniach międzynarodowych w tej dziedzinie, włączając w to między innymi Międzynarodowe Pakty
Praw Człowieka, jeśli są one nimi związane.

Vlll Równouprawnienie i prawo narodów do samostanowienia #

Państwa uczestniczące będą szanować równe prawa narodów i ich prawo do samostanowienia, działając
zawsze zgodnie z celami i zasadami Karty Narodów Zjednoczonych i odpowiednimi normami prawa
międzynarodowego, włączając w to normy odnoszące się do integralności terytorialnej państw Na mocy
zasady równouprawnienia i samostanowienia narodów wszystkie narody mają zawsze prawo, w warunkach
pełnej wolności, określać, kiedy i jak sobie życzą, swój wewnętrzny i zewnętrzny Status polityczny, bez
ingerencji z zewnątrz, i dążyć, według swego uznania, do rozwoju politycznego, gospodarczego,
społecznego i kulturalnego. Państwa uczestniczące potwierdzają powszechne znaczenie poszanowania i
efektywnego korzystania z równouprawnienia i samostanowienia narodów dla rozwoju przyjaznych
stosunków między nimi, jak i między wszystkimi państwami; przypominają one także znaczenie
wyeliminowania wszelkich form naruszania tej zasady.

#

IX Współpraca między państwami #

Państwa uczestniczące będą rozwijać współpracę między sobą i ze wszystkimi państwami we wszystkich
dziedzinach zgodnie z celami i zasadami Karty Narodów Zjednoczonych. Rozwijając tą współpracę
Państwa uczestniczące położą szczególny nacisk na dziedziny ustalone w ramach Konferencji
Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, przy czym każde z nich wnosić będzie swój wkład na warunkach
pełnej równości. Będą one, rozwijając współpracę jak równi z równymi, dokładać starań w celu popierania
sprawy wzajemnego zrozumienia i zaufania, przyjaznych i dobrosąsiedzkich stosunków między nimi,
międzynarodowego pokoju, bezpieczeństwa i sprawiedliwości. Będą one również, rozwijać wzajemną
współpracę, dokładać starań w celu podnoszenia dobrobytu narodów i przyczyniania się do zaspokojenia
ich aspiracji, między innymi dzięki korzyściom wynikającym z lepszego wzajemnego poznania się oraz
dzięki postępom i osiągnięciom w dziedzinie gospodarczej, naukowo-technicznej, społecznej, kulturalnej i

5
humanitarnej. Podejmują one kroki sprzyjające powstaniu warunków ułatwiających udostępnienie
wszystkim tych korzyści; będą one uwzględniać interes wszystkich w zmniejszeniu różnic w poziomie
gospodarczego rozwoju, a w szczególności interes krajów rozwijających się na całym świecie. Potwierdzają
one, że rządy, instytucje, organizacje i jednostki mają do odegrania odpowiednią i pozytywną rolę w
przyczynianiu się do osiągnięcia tych celów ich współpracy Będą one dążyć, rozszerzając współpracę
zgodnie z tym, co zostało określone wyżej, rozwinięcia ściślejszych stosunków wzajemnych na
udoskonalonej i trwalszej podstawie, dla dobra narodów.

#

X Wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego #

Państwa uczestniczce będą wykonywać w dobrej wierze zobowiązania ciążące na nich na mocy prawa
międzynarodowego, zarówno zobowiązania wynikające z powszechnie uznanych zasad i norm prawa
międzynarodowego, jak i zobowiązania wynikające z umów lub innych porozumień, zgodnie z prawem
międzynarodowym, których są one stronami. Przy wykonywaniu swych suwerennych praw, włączając w to
prawo do wydawania ustaw i przepisów, będą one postępowały zgodnie z zobowiązaniami prawnymi,
wynikającymi z prawa międzynarodowego; będą one ponadto należycie uwzględniać i wykonywać
postanowienia Aktu Końcowego Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie.

Państwa uczestniczące potwierdzają że w razie sprzeczności między zobowiązaniami członków Organizacji Narodów Zjednoczonych, wynikającymi z Karty Narodów Zjednoczonych, a ich zobowiązaniami, wynikającymi z jakiejkolwiek umowy lub Innego porozumienia międzynarodowego, pierwszeństwo będą miały ich
zobowiązania wynikające z Karty, zgodnie z artykułem 103 Karty Narodów Zjednoczonych. Wszystkie
wymienione wyżej zasady mają podstawowe znaczenie i wobec tego będą one stosowane jednakowo i bez
zastrzeżeń, a każda z nich będzie interpretowana z uwzględnieniem pozostałych. Państwa uczestniczące
wyrażaj zdecydowaną wolę pełnego poszanowania i stosowania tych zasad, tak jak zostały one
przedstawione w niniejszej Deklaracji, we wszystkich aspektach, w odniesieniu do ich wzajemnych
stosunków i współpracy, a to w celu zapewnienia każdemu Państwu uczestniczącemu korzyści
wynikających z poszanowania i stosowania tych zasad przez wszystkich. Państwa uczestniczące,
uwzględniając należycie powyższe zasady, a w szczególności pierwsze zdanie zasady dziesiątej:
.

Wykonywanie w dobrej wierze zobowiązań wynikających z prawa międzynarodowego”, stwierdzają, ze
niniejsza Deklaracja nie narusza w niczym ani ich praw i obowiązków, ani tez odnośnych umów oraz innych
układów i porozumień. Państwa uczestniczące wyrażają przekonanie, ze poszanowanie tych zasad będzie
sprzyjać rozwojowi normalnych i przyjaznych stosunków oraz postępowi w rozwoju współpracy między nimi
we wszystkich dziedzinach. Wyrażają one również przekonanie, ze poszanowanie tych zasad będzie
sprzyjać rozwojowi politycznych kontaktów między nimi, co z kolei przyczyni się do lepszego wzajemnego
zrozumienia ich stanowisk i poglądów.

Państwa uczestniczce wyrażają zamiar utrzymywania stosunków ze wszystkimi innymi państwami w duchu zasad zawartych w niniejszej Deklaracji.

#

(B) Sprawy związane z wprowadzeniem w życie niektórych z powyższych zasad #

(I) Państwa uczestniczące, #

potwierdzając, że będą respektować i wprowadzać w życie powstrzymanie się od groźby lub użycia siły oraz przekonani o konieczności uczynienia z niej skutecznej normy życia międzynarodowego,

Oświadczają, że są zdecydowani szanować i realizować we wzajemnych stosunkach, między innymi, następujące postanowienia, które są zgodne z Deklaracją w sprawie zasad regulujących stosunki między państwami uczestniczącymi:

Powstrzymywać się od wszelkich działań, które mogłyby utrudniać pokojowe rozstrzyganie sporów między uczestniczącymi państwami.

(ii) Państwa uczestniczące, #

Potwierdzając swoją determinację do rozstrzygania sporów zgodnie z Zasadą Pokojowego Rozstrzygania Sporów;

Przekonane, że pokojowe rozstrzyganie sporów jest uzupełnieniem powstrzymywania się od groźby lub użycia siły, gdyż oba te czynniki są istotnymi, choć nie wyłącznymi czynnikami utrzymania i utrwalania pokoju i bezpieczeństwa;

pragnąc wzmocnić i udoskonalić dostępne im metody pokojowego rozstrzygania sporów;

2. Dokument w sprawie środków budowy zaufania oraz niektórych aspektów bezpieczeństwa i rozbrojenia #

Państwa uczestniczące,

pragnąc wyeliminować przyczyny napięć, jakie mogą między nimi istnieć, a tym samym przyczynić się do umocnienia pokoju i bezpieczeństwa na świecie;

Zdecydowani wzmocnić między nimi zaufanie i tym samym przyczynić się do zwiększenia stabilności i bezpieczeństwa w Europie;

Zdecydowane ponadto powstrzymać się we wzajemnych stosunkach, jak również w stosunkach międzynarodowych w ogólności, od groźby lub użycia siły przeciwko integralności terytorialnej lub niezależności politycznej któregokolwiek państwa lub w jakikolwiek inny sposób niezgodny z celami Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz z Deklaracją w sprawie zasad regulujących stosunki między uczestniczącymi państwami, przyjętą w niniejszym Akcie końcowym;

Uznając potrzebę przyczynienia się do zmniejszenia niebezpieczeństw konfliktów zbrojnych oraz nieporozumień lub błędnych obliczeń działań wojskowych, które mogłyby wywołać obawy, zwłaszcza w sytuacji, gdy państwom uczestniczącym brakuje jasnych i aktualnych informacji o charakterze takich działań;

Biorąc pod uwagę względy związane z wysiłkami zmierzającymi do złagodzenia napięć i wspierania rozbrojenia;

Uznając, że wymiana obserwatorów na zaproszenie podczas manewrów wojskowych pomoże w promowaniu kontaktów i wzajemnego zrozumienia;

po przestudiowaniu kwestii uprzedniego powiadamiania o głównych ruchach wojskowych w kontekście budowy zaufania;

Uznając, że istnieją inne sposoby, w jakie poszczególne państwa mogą dalej przyczyniać się do realizacji ich wspólnych celów;

przekonane o politycznym znaczeniu uprzedniego powiadamiania o ważnych manewrach wojskowych dla wspierania wzajemnego zrozumienia i wzmacniania zaufania, stabilności i bezpieczeństwa;

Akceptując odpowiedzialność każdego z nich za promowanie tych celów i wdrażanie tego środka, zgodnie z przyjętymi kryteriami i trybami, jako zasadniczą dla realizacji tych celów;

Uznając, że środek ten wynikający z decyzji politycznej opiera się na zasadzie dobrowolności;

przyjęły, co następuje:

(I) Uprzednie powiadomienie o głównych manewrach wojskowych #

Powiadomią one o swoich głównych manewrach wojskowych wszystkie pozostałe państwa uczestniczące zwykłymi kanałami dyplomatycznymi zgodnie z następującymi postanowieniami:

• Powiadamiane będą o dużych manewrach wojskowych przekraczających łącznie 25 000 żołnierzy, niezależnie lub w połączeniu z wszelkimi możliwymi komponentami powietrznymi lub morskimi (w tym kontekście słowo „oddziały” obejmuje oddziały desantowe i powietrznodesantowe). W przypadku samodzielnych manewrów wojsk desantowych lub powietrznodesantowych lub połączonych manewrów z ich udziałem, wojska te zostaną włączone do tej sumy. Ponadto, w przypadku połączonych manewrów, które nie osiągają powyższej sumy, ale w których uczestniczą siły lądowe wraz ze znaczną liczbą oddziałów desantowych lub powietrznodesantowych, lub obu, można również powiadomić.
• Powiadamiane będą o większych manewrach wojskowych, które mają miejsce na terytorium, w Europie, któregokolwiek z uczestniczących państw, jak również, jeżeli ma to zastosowanie, w przyległym obszarze morskim i przestrzeni powietrznej.
• W przypadku państwa uczestniczącego, którego terytorium rozciąga się poza Europę, uprzednie zawiadomienie wymaga jedynie manewrów, które odbywają się na obszarze położonym w promieniu 250 kilometrów od jego granicy, naprzeciw któregokolwiek innego europejskiego państwa uczestniczącego lub które jest wspólne z jakimkolwiek innym europejskim państwem uczestniczącym, państwo uczestniczące nie musi jednak , dokonują notyfikacji w przypadkach, w których obszar ten sąsiaduje również z granicą państwa uczestniczącego zwróconą lub dzieloną z nieuczestniczącym państwem pozaeuropejskim.
• Powiadomienie zostanie podane na 21 dni lub więcej przed rozpoczęciem manewru lub w przypadku manewru organizowanego z krótszym wyprzedzeniem w możliwie najwcześniejszym terminie przed jego rozpoczęciem.
• Zawiadomienie będzie zawierało informacje o ewentualnym wyznaczeniu, ogólnym celu i państwach biorących udział w manewrze, rodzaju lub typach i liczebności zaangażowanych sił, obszarze i przewidywanych ramach czasowych jego przeprowadzenia. Państwa uczestniczące przekażą również, jeśli to możliwe, dodatkowe istotne informacje, w szczególności dotyczące komponentów zaangażowanych sił i okresu zaangażowania tych form.

Uprzednie powiadomienie o innych manewrach wojskowych #

Państwa uczestniczące uznają, że mogą jeszcze bardziej przyczynić się do wzmocnienia zaufania oraz zwiększenia bezpieczeństwa i stabilności, iw tym celu mogą również powiadamiać o manewrach wojskowych na mniejszą skalę inne państwa uczestniczące, ze szczególnym uwzględnieniem tych, które znajdują się w pobliżu obszaru takich manewrów.

W tym samym celu państwa uczestniczące uznają również, że mogą notyfikować inne przeprowadzane przez nie manewry wojskowe.

Wymiana obserwatorów #

Państwa uczestniczące zaproszą inne państwa uczestniczące, dobrowolnie i na zasadzie dwustronnej, w duchu wzajemności i dobrej woli w stosunku do wszystkich uczestniczących państw, do wysłania obserwatorów na manewry wojskowe.

Państwo zapraszające określi w każdym przypadku liczbę obserwatorów, procedury i warunki ich udziału oraz udzieli innych informacji, które uzna za przydatne. Zapewni odpowiednie zaplecze i gościnność.

Zaproszenie zostanie wystosowane z możliwie najdogodniejszym wyprzedzeniem zwykłymi kanałami dyplomatycznymi.

Uprzednie powiadomienie o głównych ruchach wojskowych #

Zgodnie z zaleceniami końcowymi konsultacji helsińskich uczestniczące państwa przeanalizowały kwestię uprzedniego powiadamiania o dużych ruchach wojskowych jako środka wzmacniającego zaufanie.

W związku z tym państwa uczestniczące uznają, że mogą, według własnego uznania iw celu przyczynienia się do budowy zaufania, powiadamiać o swoich głównych ruchach wojskowych.

W tym samym duchu państwa uczestniczące w Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie będą dalej rozważać kwestię uprzedniego powiadamiania o dużych ruchach wojskowych, mając w szczególności na uwadze doświadczenie zdobyte przy wdrażaniu środków które są określone w tym dokumencie.

Inne środki budowy zaufania #

Państwa uczestniczące uznają, że istnieją inne środki, za pomocą których można promować ich wspólne cele.

W szczególności będą one, z należytym uwzględnieniem wzajemności iw celu lepszego wzajemnego zrozumienia, popierać wymianę na zaproszenie między swoimi delegacjami wojskowymi.

(***)
Aby w pełni przyczynić się do osiągnięcia wspólnego celu/budowania zaufania, państwa uczestniczące, prowadząc działania wojskowe na obszarze objętym postanowieniami dotyczącymi uprzedniego powiadamiania o poważnych manewrach wojskowych, będą należycie uwzględniać i szanować ten cel .

Uznają również, że doświadczenie zdobyte przy wdrażaniu postanowień określonych powyżej, wraz z dalszymi wysiłkami, może doprowadzić do opracowania i rozszerzenia środków mających na celu wzmocnienie zaufania.

(II) Pytania dotyczące rozbrojenia #

Państwa uczestniczące uznają zainteresowanie wszystkich z nich wysiłkami zmierzającymi do złagodzenia konfrontacji militarnej i wspierania rozbrojenia, które mają na celu uzupełnienie politycznego odprężenia w Europie i wzmocnienie ich bezpieczeństwa. Są przekonani o konieczności podjęcia skutecznych działań w tych dziedzinach, które ze względu na swój zakres i charakter stanowią kroki w kierunku ostatecznego osiągnięcia powszechnego i całkowitego rozbrojenia pod ścisłą i skuteczną kontrolą międzynarodową i które powinny skutkować umocnieniem pokoju i bezpieczeństwa w całym świecie.

(III) Uwagi ogólne #

Po rozważeniu poglądów wyrażonych na różne tematy związane ze wzmocnieniem bezpieczeństwa w Europie poprzez wspólne wysiłki zmierzające do promowania odprężenia i rozbrojenia, uczestniczące państwa, zaangażowane w takie wysiłki, będą w tym kontekście postępować w szczególności z następujących istotne względy:

• Komplementarność politycznych i militarnych aspektów bezpieczeństwa;
• Wzajemne powiązania między bezpieczeństwem każdego uczestniczącego państwa a bezpieczeństwem w Europie jako całości oraz zależność istniejąca, w szerszym kontekście bezpieczeństwa światowego, między bezpieczeństwem w Europie a bezpieczeństwem w regionie Morza Śródziemnego;
• poszanowanie interesów bezpieczeństwa wszystkich państw uczestniczących w Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, nierozerwalnie związane z ich suwerenną równością;
• Znaczenie, jakie uczestnicy forów negocjacyjnych czuwają nad tym, aby informacje o istotnych wydarzeniach, postępach i wynikach były przekazywane na odpowiednich podstawach innym państwom uczestniczącym w Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, a w zamian uzasadniony interes każdej tych państw w uwzględnieniu ich opinii.

#

Współpraca w dziedzinie ekonomii, nauki i techniki oraz środowiska #

Państwa uczestniczące,

przekonane, że ich wysiłki na rzecz rozwoju współpracy w dziedzinie handlu, przemysłu, nauki i techniki, środowiska oraz innych dziedzin działalności gospodarczej przyczyniają się do ugruntowania pokoju i bezpieczeństwa w Europie i na całym świecie,

uznając, że współpraca w tych dziedzinach sprzyjałaby postępowi gospodarczemu i społecznemu oraz poprawie warunków życia,

Świadome różnorodności swoich systemów gospodarczych i społecznych,

Potwierdzając wolę zintensyfikowania takiej wzajemnej współpracy, niezależnie od ich systemów,

uznając, że taka współpraca, przy należytym uwzględnieniu różnych poziomów rozwoju gospodarczego, może się rozwijać na zasadzie równości i wzajemnego zadowolenia partnerów oraz wzajemności, umożliwiającej całościowo sprawiedliwy podział korzyści i obowiązków porównywalnych skalę, z poszanowaniem umów dwustronnych i wielostronnych,

Uwzględnienie interesów krajów rozwijających się na całym świecie, w tym interesów krajów uczestniczących, o ile rozwijają się one z gospodarczego punktu widzenia; potwierdzając swoją wolę współpracy na rzecz osiągnięcia celów i celów ustalonych przez odpowiednie organy Organizacji Narodów Zjednoczonych w odpowiednich dokumentach dotyczących rozwoju, przy czym każde państwo uczestniczące podtrzymuje swoje stanowisko; zwracając szczególną uwagę na kraje najsłabiej rozwinięte

Przekonany, że rosnąca ogólnoświatowa współzależność gospodarcza wymaga wzmożenia wspólnych i skutecznych wysiłków na rzecz rozwiązania głównych światowych problemów gospodarczych, takich jak żywność, energia, towary, problemy monetarne i finansowe, i w związku z tym podkreśla potrzebę wspierania stabilnych i sprawiedliwych międzynarodowych stosunków gospodarczych , przyczyniając się w ten sposób do stałego i zróżnicowanego rozwoju gospodarczego wszystkich krajów,

uwzględniając pracę podjętą już przez odpowiednie organizacje międzynarodowe i pragnąc skorzystać z możliwości oferowanych przez te organizacje, w szczególności przez Europejską Komisję Gospodarczą Organizacji Narodów Zjednoczonych, dla wprowadzenia w życie postanowień dokumentów końcowych Konferencji,

Zważywszy, że wytyczne i konkretne zalecenia zawarte w poniższych tekstach mają na celu sprzyjanie dalszemu rozwojowi ich wzajemnych stosunków gospodarczych oraz przekonane, że ich współpraca w tej dziedzinie powinna odbywać się z pełnym poszanowaniem zasad kierujących stosunkami między państwami uczestniczącymi, określonych w odpowiedni dokument,

przyjęły, co następuje:

1.Giełdy handlowe #

Postanowienia ogólne #

Państwa uczestniczące,

Świadome rosnącej roli handlu międzynarodowego jako jednego z najważniejszych czynników wzrostu gospodarczego i postępu społecznego,

uznając, że handel stanowi istotny sektor ich współpracy i mając na uwadze, że postanowienia zawarte w powyższej preambule mają zastosowanie w szczególności do tego sektora,

zważywszy, że wielkość i struktura wymiany handlowej między uczestniczącymi państwami nie we wszystkich przypadkach odpowiadają możliwościom stworzonym przez obecny poziom ich rozwoju gospodarczego, naukowego i technologicznego,

są zdecydowane popierać, na podstawie warunków ich współpracy gospodarczej, rozwój wzajemnego handlu towarami i usługami oraz zapewnić warunki sprzyjające takiemu rozwojowi;

uznają korzystne skutki, jakie mogą wyniknąć dla rozwoju handlu z zastosowania klauzuli najwyższego uprzywilejowania;

będzie zachęcać do rozwoju handlu na jak najszerszych, wielostronnych podstawach”, starając się w ten sposób wykorzystać różne możliwości gospodarcze i handlowe;

uznają znaczenie dwustronnych i wielostronnych umów międzyrządowych i innych umów dla długoterminowego rozwoju handlu;

zwracają uwagę na znaczenie kwestii monetarnych i finansowych dla rozwoju handlu międzynarodowego i będą starały się je rozwiązywać w celu przyczynienia się do ciągłego rozwoju handlu;

będą dążyć do zmniejszenia lub stopniowego wyeliminowania wszelkiego rodzaju przeszkód w rozwoju handlu;

będą sprzyjać stałemu wzrostowi handlu, unikając w miarę możliwości gwałtownych wahań w handlu;

uważają, że ich obrót różnymi produktami powinien być prowadzony w taki sposób, aby nie powodował lub nie groził spowodowaniem poważnej szkody – a w przypadku zaistnienia takiej sytuacji – zakłócenia rynku – na krajowych rynkach tych produktów, aw szczególności ze szkodą. krajowych producentów produktów podobnych lub bezpośrednio konkurencyjnych; w odniesieniu do pojęcia zakłócenia rynku rozumie się, że nie należy powoływać się na nie w sposób niezgodny z odpowiednimi postanowieniami ich umów międzynarodowych; jeśli uciekną się do środków ochronnych, zrobią to zgodnie ze swoimi zobowiązaniami w tej dziedzinie wynikającymi z umów międzynarodowych, których są stronami, i wezmą pod uwagę interesy bezpośrednio zainteresowanych stron;

zwróci należytą uwagę na środki wspierające handel i dywersyfikację jego struktury;

należy zauważyć, że wzrost i dywersyfikacja handlu przyczyniłyby się do poszerzenia możliwości wyboru produktów;

uznają za stosowne stworzenie sprzyjających warunków dla udziału firm, organizacji i przedsiębiorstw w rozwoju handlu.

Kontakty biznesowe i udogodnienia #

Państwa uczestniczące,

Świadome wagi wkładu, jaki poprawa kontaktów handlowych i towarzyszący temu wzrost zaufania w relacjach biznesowych może wnieść do rozwoju stosunków handlowych i gospodarczych,

podejmie dalsze środki w celu poprawy warunków dla rozszerzenia kontaktów między przedstawicielami organów urzędowych, różnych organizacji, przedsiębiorstw, firm i banków zajmujących się handlem zagranicznym, w szczególności, tam gdzie jest to przydatne, między sprzedawcami a użytkownikami produktów i usług, dla w celu zbadania możliwości handlowych, zawarcia umów, zapewnienia ich realizacji oraz obsługi posprzedażowej;

będzie zachęcać organizacje, przedsiębiorstwa i firmy zajmujące się handlem zagranicznym do podejmowania działań w celu przyspieszenia prowadzenia negocjacji handlowych;

podejmie ponadto działania zmierzające do poprawy warunków pracy przedstawicieli zagranicznych organizacji, przedsiębiorstw, firm i banków zajmujących się handlem zagranicznym, w szczególności:

• poprzez udzielanie niezbędnych informacji, w tym informacji o ustawodawstwie i procedurach związanych z tworzeniem i funkcjonowaniem stałych przedstawicielstw przez ww. organy;
• rozpatrując możliwie przychylnie wnioski o ustanowienie stałych przedstawicielstw i biur w tym celu, w tym, w stosownych przypadkach, otwarcie wspólnych biur przez dwie lub więcej firm.
• poprzez zachęcanie do zapewniania wszystkim przedstawicielom wyżej wymienionych organów, na możliwie najbardziej korzystnych i równych warunkach, zakwaterowania w hotelach, środków komunikacji i innych udogodnień normalnie przez nich wymaganych, jak również odpowiednich lokali użytkowych i mieszkalnych dla cele stałej reprezentacji;

uznają znaczenie takich środków dla zachęcenia do większego udziału małych i średnich przedsiębiorstw w handlu między uczestniczącymi państwami.

Informacje gospodarcze i handlowe #

Państwa uczestniczące,

Świadome rosnącej roli informacji gospodarczo-handlowej w rozwoju handlu międzynarodowego,

uważając, że informacje gospodarcze powinny mieć taki charakter, aby umożliwiały odpowiednią analizę rynku oraz umożliwiały przygotowanie średnio- i długoterminowych prognoz, przyczyniając się w ten sposób do ustanowienia stałego przepływu handlu i lepszego wykorzystania możliwości handlowych,

Wyrażając gotowość do poprawy jakości oraz zwiększenia ilości i podaży informacji gospodarczych i stosownych informacji administracyjnych,

Zważywszy, że wartość informacji statystycznych na poziomie międzynarodowym zależy w znacznym stopniu od możliwości ich porównywalności,

będzie popierać publikację i rozpowszechnianie informacji gospodarczych i handlowych w regularnych odstępach czasu i tak szybko, jak to możliwe, w szczególności:

• statystyki dotyczące produkcji, dochodu narodowego, budżetu, konsumpcji i wydajności;
• statystyka handlu zagranicznego sporządzona w oparciu o klasyfikację porównawczą z podziałem na towary z podaniem wielkości i wartości oraz kraju pochodzenia lub przeznaczenia;
• przepisy ustawowe i wykonawcze dotyczące handlu zagranicznego;
• informacje pozwalające prognozom rozwoju gospodarki pomóc w promocji handlu, np. informacje o ogólnej orientacji krajowych planów i programów gospodarczych;
• inne informacje pomocne przedsiębiorcom w kontaktach handlowych, np. okresowe spisy, wykazy iw miarę możliwości schematy organizacyjne firm i organizacji zajmujących się handlem zagranicznym;

oprócz powyższego będzie zachęcać do rozwoju wymiany informacji gospodarczych i handlowych poprzez, tam gdzie jest to właściwe, wspólne komisje ds. współpracy gospodarczej, naukowej i technicznej, krajowe i wspólne izby handlowe oraz inne odpowiednie organy;

będzie wspierać badanie, w ramach Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych, możliwości stworzenia wielostronnego systemu powiadamiania o ustawach i przepisach dotyczących handlu zagranicznego i jego zmian;

będzie zachęcać do międzynarodowych prac nad harmonizacją nomenklatur statystycznych, zwłaszcza w ramach Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Marketing #

Państwa uczestniczące,

uznając znaczenie dostosowania produkcji do wymogów rynków zagranicznych w celu zapewnienia ekspansji handlu międzynarodowego,

Świadomy potrzeby eksporterów jak najpełniejszego zapoznania się i uwzględnienia wymagań potencjalnych użytkowników,

będzie zachęcać organizacje, przedsiębiorstwa i firmy zajmujące się handlem zagranicznym do dalszego rozwijania wiedzy i technik niezbędnych do skutecznego marketingu;

będzie zachęcać do poprawy warunków wdrażania środków wspierania handlu i zaspokajania potrzeb użytkowników w odniesieniu do produktów przywożonych, w szczególności poprzez badania rynku i działania reklamowe, jak również, w razie potrzeby, tworzenie obiektów zaopatrzenia, wyposażenia części zamiennych, funkcjonowanie usług posprzedażowych oraz szkolenie niezbędnego lokalnego personelu technicznego;

będzie sprzyjać współpracy międzynarodowej w dziedzinie promocji handlu, w tym marketingu, oraz prac podejmowanych w tej dziedzinie w ramach organów międzynarodowych, w szczególności Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych.

#

2. Współpraca przemysłowa i projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania #

Współpraca przemysłowa #

Zważywszy, że współpraca przemysłowa, motywowana względami ekonomicznymi, może

• tworzyć trwałe więzi, wzmacniając w ten sposób długoterminową ogólną współpracę gospodarczą,
• przyczyniać się do wzrostu gospodarczego oraz ekspansji i dywersyfikacji handlu międzynarodowego oraz szerszego wykorzystania nowoczesnych technologii,
• prowadzić do wzajemnie korzystnego wykorzystania komplementarności gospodarczej poprzez lepsze wykorzystanie wszystkich czynników produkcji, oraz
• przyspieszyć rozwój przemysłowy wszystkich, którzy biorą udział w takiej współpracy,

proponują zachęcanie do rozwoju współpracy przemysłowej między właściwymi organizacjami, przedsiębiorstwami i firmami w swoich krajach;

uznać, że współpracę przemysłową można ułatwić za pomocą międzyrządowych i innych umów dwustronnych i wielostronnych między zainteresowanymi stronami;

zauważają, że promując współpracę przemysłową, powinny mieć na uwadze struktury gospodarcze i poziom rozwoju swoich krajów;

należy zauważyć, że współpraca przemysłowa jest realizowana za pomocą umów zawieranych między właściwymi organizacjami, przedsiębiorstwami i firmami na podstawie względów ekonomicznych;

wyrażają wolę wspierania środków mających na celu stworzenie korzystnych warunków dla współpracy przemysłowej;

uznają, że współpraca przemysłowa obejmuje szereg form stosunków gospodarczych wykraczających poza ramy konwencjonalnego handlu oraz że partnerzy, zawierając umowy o współpracy przemysłowej, wspólnie określą odpowiednie formy i warunki współpracy, uwzględniając ich wspólne interesy i możliwości;

uznają ponadto, że jeśli leży to w ich wzajemnym interesie, dla rozwoju współpracy przemysłowej mogą być przydatne konkretne formy, takie jak: wspólna produkcja i sprzedaż, specjalizacja w produkcji i sprzedaży, budowa, adaptacja i modernizacja zakładów przemysłowych, współpraca na rzecz tworzenie kompletnych instalacji przemysłowych w celu uzyskania w ten sposób części powstałych produktów, spółek mieszanych, wymiany <<know-how>>, informacji technicznych, patentów i licencji oraz wspólnych badań przemysłowych w ramach konkretne projekty współpracy;

uznają, że nowe formy współpracy przemysłowej mogą być stosowane w celu zaspokojenia określonych potrzeb;

zwracają uwagę na znaczenie informacji gospodarczych, handlowych, technicznych i administracyjnych, które mogą zapewnić rozwój współpracy przemysłowej;

Uznają  za pożądane:

• poprawa jakości i ilości informacji dotyczących współpracy przemysłowej, w szczególności praw i przepisów, w tym dotyczących wymiany walutowej, ogólnej orientacji krajowych planów i programów gospodarczych oraz priorytetów programowych i warunków ekonomicznych rynku; I
• jak najszybszego rozpowszechniania opublikowanej dokumentacji na ten temat;

będzie zachęcać do wszelkich form wymiany informacji i przekazywania doświadczeń związanych ze współpracą przemysłową, w tym poprzez kontakty między potencjalnymi partnerami oraz, w stosownych przypadkach, poprzez wspólne komisje ds. współpracy gospodarczej, przemysłowej, naukowo-technicznej, krajowe i wspólne izby handlu i inne odpowiednie organy;

uznają za pożądane, mając na względzie rozszerzenie współpracy przemysłowej, zachęcanie do poszukiwania możliwości współpracy i realizacji projektów współpracy oraz podejmą w tym celu środki, między innymi poprzez ułatwianie i zwiększanie wszelkich form działalności gospodarczej kontakty między właściwymi organizacjami, przedsiębiorstwami i firmami oraz między ich odpowiednio wykwalifikowanym personelem;

odnotowują, że przyjęte przez Konferencję postanowienia dotyczące kontaktów biznesowych w dziedzinie gospodarczej i handlowej mają również zastosowanie do zagranicznych organizacji, przedsiębiorstw i firm zaangażowanych we współpracę przemysłową, biorąc pod uwagę szczególne warunki tej współpracy, i będą dążyć do zapewnienia, w szczególności istnienie odpowiednich warunków pracy dla personelu zaangażowanego w realizację projektów współpracy;

uważają za pożądane, aby propozycje projektów współpracy przemysłowej były wystarczająco szczegółowe i zawierały niezbędne dane ekonomiczne i techniczne, w szczególności wstępne szacunki kosztów projektu. informacje o przewidywanej formie współpracy i możliwościach rynkowych, aby umożliwić potencjalnym partnerom przystąpienie do wstępnych analiz i podjęcie decyzji w możliwie najkrótszym czasie;

zachęci strony zainteresowane współpracą przemysłową do podjęcia działań w celu przyspieszenia prowadzenia negocjacji w sprawie zawarcia umów kooperacyjnych,

zalecić dalsze dalsze badanie – na przykład w ramach Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych – sposobów poprawy dostarczania zainteresowanym informacji na temat ogólnych warunków współpracy przemysłowej oraz wytycznych dotyczących przygotowywania umów w tej dziedzinie;

uznają za pożądane dalsze polepszanie warunków realizacji projektów współpracy przemysłowej, w szczególności w odniesieniu do:

• ochrona interesów partnerów w projektach współpracy przemysłowej, w tym ochrona prawna różnego rodzaju mienia;
• rozważenie, w sposób zgodny z ich systemami gospodarczymi, potrzeb i możliwości współpracy przemysłowej w ramach polityki gospodarczej, a w szczególności w krajowych planach i programach gospodarczych;

uznają za pożądane, aby partnerzy, zawierając umowy o współpracy przemysłowej, poświęcali należytą uwagę postanowieniom dotyczącym rozszerzenia niezbędnej wzajemnej pomocy oraz dostarczania niezbędnych informacji podczas wykonywania tych umów, w szczególności w celu osiągnięcia wymagany poziom techniczny i jakość produktów wynikających z takiej współpracy;

uznają użyteczność zwiększonego udziału małych i średnich firm w projektach współpracy przemysłowej.

Projekty będące przedmiotem wspólnego zainteresowania #

Państwa uczestniczące,

Zważywszy, że ich potencjał gospodarczy oraz ich zasoby naturalne pozwalają wspólnym wysiłkiem na długofalową współpracę w realizacji, w tym na szczeblu regionalnym lub subregionalnym, głównych celów, które mogą przyczynić się do przyspieszenia rozwoju gospodarczego uczestniczących w nim krajów,

uznając za pożądane, aby kompetentne organizacje, przedsiębiorstwa i firmy wszystkich krajów miały możliwość wyrażenia zainteresowania uczestnictwem w takich projektach oraz, w przypadku porozumienia, udziałem w ich realizacji,

Stwierdzając, że przyjęte przez Konferencję postanowienia dotyczące współpracy przemysłowej mają również zastosowanie do projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania,

uznają za konieczne zachęcanie, tam gdzie jest to właściwe, do zbadania przez kompetentne i zainteresowane organizacje, przedsiębiorstwa i firmy możliwości realizacji projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w dziedzinie zasobów energetycznych i eksploatacji surowców, jak również transportu i łączności;

uznają za pożądane, aby organizacje, przedsiębiorstwa i firmy badające możliwości udziału w projektach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania wymieniały się ze swoimi potencjalnymi partnerami, za pośrednictwem odpowiednich kanałów, niezbędnych informacji ekonomicznych, prawnych, finansowych i technicznych dotyczących tych projektów;

uważają, że dziedziny surowców energetycznych, w szczególności ropy naftowej, gazu ziemnego i węgla, oraz wydobycie i obróbka surowców mineralnych, w szczególności rudy żelaza i boksytu, są odpowiednie dla wzmocnienia długoterminowej współpracy gospodarczej i dla rozwój handlu, który mógłby z tego wyniknąć;

uznają, że możliwości realizacji projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania z myślą o długoterminowej współpracy gospodarczej istnieją również w następujących dziedzinach:

• wymiany energii elektrycznej w Europie w celu jak najbardziej racjonalnego wykorzystania mocy elektrowni;
• współpraca w zakresie badań nad nowymi źródłami energii, w szczególności w dziedzinie energetyki jądrowej;
• rozwój sieci drogowych i współpraca na rzecz stworzenia spójnej sieci żeglownej w Europie;
• współpraca w zakresie badań i doskonalenia sprzętu do operacji transportu multimodalnego oraz do obsługi kontenerów;

zalecają, aby państwa zainteresowane projektami będącymi przedmiotem wspólnego zainteresowania rozważyły, na jakich warunkach można by je ustanowić, a jeśli sobie tego życzą, stworzyły warunki niezbędne do ich rzeczywistej realizacji.

3. Postanowienia dotyczące współpracy handlowej i przemysłowej #

Harmonizacja norm #

Państwa uczestniczące,

uznając rozwój międzynarodowej harmonizacji norm i przepisów technicznych oraz międzynarodowej współpracy w dziedzinie certyfikacji za ważny środek eliminowania technicznych przeszkód w handlu międzynarodowym i współpracy przemysłowej, ułatwiając w ten sposób ich rozwój i zwiększając wydajność,

potwierdzają swoje zainteresowanie osiągnięciem jak najszerszej międzynarodowej harmonizacji norm i przepisów technicznych,

wyrażają gotowość do promowania umów międzynarodowych i innych stosownych uzgodnień dotyczących uznawania świadectw zgodności z normami i przepisami technicznymi;

uznają za pożądane zwiększenie międzynarodowej współpracy w zakresie normalizacji, w szczególności poprzez wspieranie działań organizacji międzyrządowych i innych odpowiednich organizacji w tej dziedzinie.

Arbitraż #

Państwa uczestniczące,

zważywszy, że szybkie i sprawiedliwe rozstrzyganie sporów, które mogą wyniknąć z transakcji handlowych dotyczących towarów i usług oraz umów o współpracy przemysłowej, przyczyniłoby się do rozszerzenia i ułatwienia handlu i współpracy,

Uznając, że arbitraż jest właściwym sposobem rozstrzygania takich sporów,

zalecają, w stosownych przypadkach, organizacjom, przedsiębiorstwom i firmom w swoich krajach włączenie klauzul arbitrażowych do umów handlowych i umów o współpracy przemysłowej lub do specjalnych porozumień;

zalecają, aby przepisy dotyczące arbitrażu przewidywały arbitraż na podstawie wzajemnie akceptowalnego zestawu zasad arbitrażu i zezwalały na arbitraż w państwie trzecim, biorąc pod uwagę istniejące umowy międzyrządowe i inne umowy w tej dziedzinie.

Konkretne ustalenia dwustronne #

Państwa uczestniczące,

Świadome potrzeby ułatwienia handlu i popierania stosowania nowych form współpracy przemysłowej,

rozważy przychylnie zawarcie, we właściwych przypadkach, szczegółowych umów dwustronnych dotyczących różnych problemów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania w dziedzinie wymiany handlowej i współpracy przemysłowej, w szczególności w celu uniknięcia podwójnego opodatkowania i ułatwienia transferu zysków oraz zwrot wartości zainwestowanych środków.

4. Nauka i technologia #

Państwa uczestniczące,

przekonane, że współpraca naukowa i techniczna stanowi ważny wkład we wzmacnianie bezpieczeństwa i współpracę między nimi, ponieważ pomaga w skutecznym rozwiązywaniu problemów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania oraz w poprawie warunków życia ludzkiego,

Zważywszy, że w rozwijaniu takiej współpracy ważne jest wspieranie wymiany informacji i doświadczeń, ułatwianie badania i transferu osiągnięć naukowych i technologicznych, a także dostęp do tych osiągnięć na zasadach wzajemnie korzystnych i w dziedzinach współpracy -operacja uzgodniona między zainteresowanymi stronami,

Zważywszy, że do potencjalnych partnerów, tj. właściwych organizacji, instytucji, przedsiębiorstw, naukowców i technologów Państw uczestniczących należy określenie możliwości wzajemnie korzystnej współpracy i wypracowanie jej szczegółów,

Potwierdzając, że taka współpraca może być rozwijana i realizowana dwustronnie i wielostronnie na poziomie rządowym i pozarządowym, np. poprzez umowy międzyrządowe i inne, programy międzynarodowe, projekty kooperacyjne i kanały komercyjne, przy wykorzystaniu także różnych form kontaktów, w tym m.in. bezpośrednie i indywidualne kontakty,

Świadome potrzeby podejmowania dalszych działań w celu poprawy współpracy naukowo-technicznej między nimi,

Możliwości usprawnienia współpracy #

Uznają, że istnieją możliwości dalszej poprawy współpracy naukowo-technicznej i w tym celu wyrażają zamiar usunięcia przeszkód dla takiej współpracy, w szczególności poprzez:

• poprawa możliwości wymiany i rozpowszechniania informacji naukowo-technicznej wśród stron zainteresowanych badaniami i współpracą naukowo-techniczną, w tym informacji związanych z organizacją i realizacją takiej współpracy;
• sprawnej realizacji i doskonalenia organizacji, w tym programów, międzynarodowych wizyt naukowców i specjalistów w związku z wymianami, konferencjami i współpracą;
• szersze wykorzystanie kanałów i działań komercyjnych do stosowanych badań naukowo-technicznych oraz do transferu osiągnięć uzyskanych w tej dziedzinie przy jednoczesnym informowaniu i ochronie praw własności intelektualnej i przemysłowej;

Obszary współpracy #

Należy wziąć pod uwagę, że istnieją możliwości rozszerzenia współpracy w obszarach podanych poniżej jako przykłady, zwracając uwagę, że do potencjalnych partnerów w krajach uczestniczących należy określenie i opracowanie projektów i uzgodnień będących przedmiotem wspólnego zainteresowania i korzyści:

Rolnictwo #

• Badania nad nowymi metodami i technologiami zwiększania produktywności upraw i hodowli zwierząt; zastosowanie chemii w rolnictwie; projektowanie, budowa i eksploatacja maszyn rolniczych; technologie nawadniania i innych prac melioracyjnych;

Energia #

• Nowe technologie wytwarzania, transportu i dystrybucji energii mające na celu poprawę wykorzystania istniejących paliw i źródeł energii wodnej, a także badania w zakresie nowych źródeł energii, w tym energii jądrowej, słonecznej i geotermalnej;

Nowe technologie, racjonalne wykorzystanie zasobów #

• Badania nad nowymi technologiami i urządzeniami przeznaczonymi w szczególności do zmniejszania zużycia energii oraz minimalizowania lub eliminowania odpadów;

Technologia transportu #

• Badania środków transportu i technologii stosowanych w rozwoju i funkcjonowaniu międzynarodowych, krajowych i miejskich sieci transportowych, w tym transportu kontenerowego oraz bezpieczeństwa transportu;

Fizyka #

• Studium problemów fizyki wysokich energii i fizyki plazmy; badania z zakresu teoretycznej i eksperymentalnej fizyki jądrowej;

Chemia #

• Badania problemów elektrochemii i chemii polimerów, produktów naturalnych oraz metali i stopów, a także opracowywanie udoskonalonych technologii chemicznych, zwłaszcza przetwórstwa materiałów; praktyczne zastosowanie najnowszych osiągnięć chemii w przemyśle, budownictwie i innych gałęziach gospodarki;

Meteorologia i hydrologia

• Badania meteorologiczne i hydrologiczne, w tym metody zbierania, oceny i transmisji danych oraz ich wykorzystanie do prognozowania pogody i hydrologii;

Oceanografia #

• Badania oceanograficzne, w tym badanie interakcji powietrza z morzem;

Badania sejsmologiczne #

• Badanie i prognozowanie trzęsień ziemi i związanych z nimi zmian geologicznych; opracowywanie i badania technologii konstrukcji sejsmicznych;
• Badania nad glacjologią, wieczną zmarzliną i problemami życia w warunkach zimna
• Badania nad glacjologią i wieczną zmarzliną; technologie transportowe i budowlane; adaptacja człowieka do ekstremalnych warunków klimatycznych i zmiany warunków życia ludności tubylczej;

Technologie komputerowe, komunikacyjne i informacyjne #

• Rozwój komputerów oraz systemów telekomunikacyjnych i informatycznych; technologia związana z komputerami i telekomunikacją, w tym ich wykorzystanie w systemach zarządzania, procesach produkcyjnych, automatyzacji, badaniu problemów ekonomicznych, badaniach naukowych oraz gromadzeniu, przetwarzaniu i rozpowszechnianiu informacji;

Badanie przestrzeni kosmicznej #

• Eksploracja kosmosu i badanie zasobów naturalnych ziemi i środowiska naturalnego za pomocą teledetekcji, w szczególności za pomocą satelitów i sond rakietowych;

Medycyna i zdrowie publiczne #

• Badania nad chorobami układu krążenia, nowotworowymi i wirusowymi, biologią molekularną, neurofizjologią; opracowywanie i testowanie nowych leków; badanie współczesnych problemów pediatrii, gerontologii oraz organizacji i techniki służby zdrowia;

Badania środowiskowe #

• Badania nad konkretnymi problemami naukowymi i technologicznymi związanymi ze środowiskiem człowieka.

Formy i metody współpracy #

Wyrażają pogląd, że współpraca naukowa i techniczna powinna w szczególności opierać się na następujących formach i metodach:

• wymiana i obieg książek, czasopism i innych publikacji i opracowań naukowo-technicznych pomiędzy zainteresowanymi organizacjami, instytucjami naukowo-technicznymi, przedsiębiorstwami oraz naukowcami i technologami, a także udział w międzynarodowych programach pozyskiwania i indeksowania publikacji;
• wymiany i wizyty oraz inne bezpośrednie kontakty i łączność naukowców i technologów, na podstawie wzajemnych porozumień i innych uzgodnień, w celach konsultacji, prowadzenia wykładów i badań, w tym korzystania z laboratoriów, bibliotek naukowych i innych ośrodków dokumentacji w związku z tym;
• organizowanie międzynarodowych i krajowych konferencji, sympozjów, seminariów, kursów i innych spotkań o charakterze naukowo-technicznym, z udziałem zagranicznych naukowców i technologów;
• wspólne przygotowywanie i wdrażanie programów i projektów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania na podstawie konsultacji i porozumienia między wszystkimi zainteresowanymi stronami, w tym, tam gdzie jest to możliwe i właściwe, wymiany doświadczeń i wyników badań oraz korelacji programów badawczych między naukowymi i technologicznymi instytucjami badawczymi oraz organizacje;
• wykorzystywanie kanałów i metod komercyjnych do identyfikowania i przekazywania osiągnięć technologicznych i naukowych, w tym zawierania obopólnie korzystnych porozumień o współpracy między firmami i przedsiębiorstwami w uzgodnionych między nimi dziedzinach oraz do prowadzenia, w stosownych przypadkach, wspólnych programów i projektów badawczo-rozwojowych;

uznają za pożądane, aby odbywała się okresowa wymiana poglądów i informacji w sprawie polityki naukowej, w szczególności w zakresie ogólnych problemów ukierunkowania i zarządzania badaniami oraz kwestii lepszego wykorzystania sprzętu naukowego i eksperymentalnego na dużą skalę na zasadzie współpracy;

zalecają, aby w rozwijaniu współpracy naukowo-technicznej w pełni wykorzystywać istniejące praktyki współpracy dwustronnej i wielostronnej, w tym o charakterze regionalnym lub subregionalnym, wraz z formami i metodami współpracy opisane w tym dokumencie;

zalecają ponadto efektywniejsze wykorzystanie możliwości i możliwości istniejących organizacji międzynarodowych, międzyrządowych i pozarządowych, zajmujących się nauką i techniką, dla usprawnienia wymiany informacji i doświadczeń, a także dla rozwoju innych form współpracy w dziedzinach wspólny interes, np.

• w Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych badanie możliwości rozszerzenia współpracy wielostronnej z uwzględnieniem modeli projektów i badań stosowanych w różnych organizacjach międzynarodowych; oraz za sponsorowanie konferencji, sympozjów oraz grup studyjnych i roboczych, takich jak te, które skupiałyby młodszych naukowców i technologów z wybitnymi specjalistami w swojej dziedzinie;
• poprzez swój udział w poszczególnych międzynarodowych programach współpracy naukowej i technologicznej, w tym programów UNESCO i innych organizacji międzynarodowych, dążenie do stałego postępu w realizacji celów takich programów, zwłaszcza UNISIST, ze szczególnym uwzględnieniem wytycznych dotyczących polityki informacyjnej, doradztwa technicznego, wkładu w informacje i przetwarzanie danych.

#

5.  Środowisko #

Państwa uczestniczące,

Stwierdzając, że ochrona i poprawa stanu środowiska, a także ochrona przyrody i racjonalne wykorzystanie jej zasobów w interesie obecnych i przyszłych pokoleń jest jednym z zadań o najwyższym znaczeniu dla pomyślności narodów i rozwoju gospodarczego wszystkich krajów i wielu problemów środowiskowych,

zwłaszcza w Europie, może być skutecznie rozwiązany jedynie poprzez ścisłą współpracę międzynarodową, Uznając, że każde z Państw uczestniczących, zgodnie z zasadami prawa międzynarodowego, powinno zapewnić, w duchu współpracy, aby działania prowadzone na jego terytorium nie powodują degradacji środowiska w innym państwie lub na terenach leżących poza granicami jurysdykcji krajowej,

Zważywszy, że powodzenie każdej polityki środowiskowej zakłada, że ​​wszystkie grupy ludności i siły społeczne, świadome swojej odpowiedzialności, przyczyniają się do ochrony i poprawy środowiska, co wymaga nieustannej i gruntownej działalności edukacyjnej, zwłaszcza w odniesieniu do młodzieży.

Potwierdzając, że doświadczenie wykazało, że rozwój gospodarczy i postęp technologiczny muszą być zgodne z ochroną środowiska oraz zachowaniem wartości historycznych i kulturowych; że szkód wyrządzanych środowisku najlepiej unikać za pomocą środków zapobiegawczych; oraz że równowaga ekologiczna musi być zachowana w eksploatacji i zarządzaniu zasobami naturalnymi,

Cele współpracy #

Wyrażają zgodę na następujące cele współpracy, w szczególności:

• badanie, w celu ich rozwiązania, tych problemów środowiskowych, które ze swej natury mają wymiar wielostronny, dwustronny, regionalny lub subregionalny; a także zachęcanie do rozwoju interdyscyplinarnego podejścia do problemów środowiskowych;
• zwiększenie skuteczności krajowych i międzynarodowych działań na rzecz ochrony środowiska, poprzez porównywanie i, w razie potrzeby, harmonizację metod zbierania i analizowania faktów, poprzez pogłębianie wiedzy o zjawiskach zanieczyszczenia i racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych, poprzez wymiana informacji poprzez harmonizację definicji i przyjęcie, w miarę możliwości, wspólnej terminologii w dziedzinie środowiska;
• podjęcie niezbędnych środków w celu zbliżenia polityk środowiskowych oraz, tam gdzie jest to właściwe i możliwe, ich harmonizacji;
• zachęcanie, tam gdzie jest to możliwe i właściwe, krajowych i międzynarodowych wysiłków ich zainteresowanych organizacji, przedsiębiorstw i firm na rzecz rozwoju, produkcji i ulepszania sprzętu przeznaczonego do monitorowania, ochrony i poprawy stanu środowiska.

Obszary współpracy #

Aby osiągnąć te cele, uczestniczące państwa wykorzystają każdą odpowiednią okazję do współpracy w dziedzinie środowiska, a w szczególności w dziedzinach opisanych poniżej jako przykłady:

Kontrola zanieczyszczenia powietrza #

Odsiarczanie paliw kopalnych i spalin, kontrola zanieczyszczeń metalami ciężkimi, cząsteczkami, aerozolami, tlenkami azotu, w szczególności emitowanymi przez transport, elektrownie i inne zakłady przemysłowe; systemy i metody obserwacji i kontroli zanieczyszczeń powietrza i ich skutków, w tym przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości;

Kontrola zanieczyszczenia wody i wykorzystanie świeżej wody #

Zapobieganie i kontrola zanieczyszczenia wód, w szczególności rzek transgranicznych i jezior międzynarodowych; techniki poprawy jakości wody oraz dalszy rozwój sposobów i środków oczyszczania ścieków przemysłowych i komunalnych; metody oceny zasobów wody słodkiej i poprawy ich wykorzystania, w szczególności poprzez opracowanie metod produkcji mniej zanieczyszczających i prowadzących do mniejszego zużycia wody słodkiej;

Ochrona środowiska morskiego #

Ochrona środowiska morskiego państw uczestniczących, a zwłaszcza Morza Śródziemnego, przed zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł lądowych oraz ze statków i innych jednostek pływających, w szczególności substancjami szkodliwymi wymienionymi w załącznikach I i II do Konwencji londyńskiej o zapobieganiu zanieczyszczeniom morskim Zanieczyszczenie przez wyrzucanie odpadów i inne sprawy; problemy utrzymania równowagi ekologicznej mórz i łańcuchów pokarmowych, w szczególności problemy, które mogą wynikać z badania i eksploatacji biologicznych i mineralnych zasobów mórz i dna morskiego;

Użytkowanie gruntów i gleby #

Problemy związane z efektywniejszym użytkowaniem gruntów, w tym melioracją, rekultywacją i rekultywacją; zwalczanie zanieczyszczenia gleb, erozji wodnej i powietrznej oraz innych form degradacji gleb; utrzymanie i zwiększenie produktywności gleb z uwzględnieniem ewentualnych negatywnych skutków stosowania nawozów sztucznych i pestycydów;

Ochrona przyrody i rezerwaty przyrody

Ochrona przyrody i rezerwatów przyrody; ochrona i zachowanie istniejących zasobów genowych, zwłaszcza rzadkich gatunków zwierząt i roślin; ochrona naturalnych systemów ekologicznych; tworzenie rezerwatów przyrody oraz innych chronionych krajobrazów i obszarów, w tym ich wykorzystanie do celów badawczych, turystycznych, rekreacyjnych i innych;

Poprawa warunków środowiskowych na terenach osadnictwa ludzkiego #

Uwarunkowania środowiskowe związane z transportem, mieszkalnictwem, obszarami pracy, rozwojem i planowaniem urbanistycznym, systemami zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków; ocena szkodliwego wpływu hałasu i metody zwalczania hałasu; zbieranie, przetwarzanie i utylizacja odpadów, w tym odzysk i recykling materiałów; badania nad substytutami substancji niebiodegradowalnych;

Badania podstawowe, monitoring, prognozowanie i ocena zmian środowiska #

Badanie zmian klimatu, krajobrazu i równowagi ekologicznej pod wpływem zarówno czynników naturalnych, jak i działalności człowieka; prognozowanie możliwych zmian genetycznych flory i fauny w wyniku zanieczyszczenia środowiska; harmonizacja danych statystycznych, rozwój koncepcji naukowych i systemów sieci monitoringu, wystandaryzowane metody obserwacji, pomiaru i oceny zmian w biosferze; ocena skutków poziomów zanieczyszczenia środowiska i. degradacja środowiska na zdrowie ludzi; badanie i opracowywanie kryteriów i norm dotyczących różnych zanieczyszczeń środowiska oraz przepisów dotyczących produkcji i stosowania różnych produktów;

Środki prawne i administracyjne #

Prawne i administracyjne środki ochrony środowiska, w tym procedury sporządzania ocen oddziaływania na środowisko.

Formy i metody współpracy #

Państwa uczestniczące deklarują, że problemy związane z ochroną i poprawą stanu środowiska będą rozwiązywane zarówno na płaszczyźnie dwustronnej, jak i wielostronnej, w tym regionalnej i subregionalnej, przy pełnym wykorzystaniu istniejących wzorców i form współpracy. Będą rozwijać współpracę w dziedzinie środowiska, w szczególności uwzględniając Deklarację Sztokholmską w sprawie Środowiska Człowieka, stosowne rezolucje Zgromadzenia Ogólnego Organizacji Narodów Zjednoczonych oraz praskie sympozjum Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych na temat problemów środowiskowych.

Państwa uczestniczące postanawiają, że współpraca w dziedzinie środowiska będzie realizowana w szczególności poprzez:

• wymiany informacji naukowo-technicznych, dokumentacji i wyników badań, w tym informacji o sposobach określania możliwych skutków działalności technicznej i gospodarczej dla środowiska;
• organizacja konferencji, sympozjów i spotkań ekspertów;
• wymiany naukowców, specjalistów i stażystów;
• wspólne przygotowywanie i wdrażanie programów i projektów do badania i rozwiązywania różnych problemów ochrony środowiska,
• harmonizacja, tam gdzie jest to właściwe i konieczne, standardów i norm ochrony środowiska, w szczególności w celu uniknięcia ewentualnych trudności w handlu, które mogą powstać w wyniku dążenia do rozwiązania ekologicznych problemów procesów produkcyjnych i które odnoszą się do osiągania przez wytwarzane produkty określonych właściwości środowiskowych ,
• konsultacje dotyczące różnych aspektów ochrony środowiska, zgodnie z ustaleniami między zainteresowanymi krajami, zwłaszcza w związku z problemami, które mogą mieć konsekwencje międzynarodowe.

Państwa uczestniczące będą dalej rozwijać taką współpracę poprzez:

• promowanie stopniowego rozwoju, kodyfikacji i wdrażania prawa międzynarodowego jako jednego ze sposobów zachowania i poprawy środowiska człowieka, w tym przyjętych przez nie zasad i praktyk dotyczących zanieczyszczenia i innych szkód w środowisku spowodowanych działalnością podlegającą jurysdykcji lub kontroli ich państw wpływających na inne kraje i regiony;
• wspieranie i promowanie wdrażania odpowiednich konwencji międzynarodowych, których są stronami, w szczególności tych, których celem jest zapobieganie i zwalczanie zanieczyszczenia mórz i wód słodkich, zalecanie państwom ratyfikowania już podpisanych konwencji, a także rozważanie możliwości przyjęcia innych odpowiednich konwencji których nie są obecnie stronami;
• opowiadając się za włączeniem, tam gdzie jest to właściwe i możliwe, różnych obszarów współpracy do programów pracy Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych, wspierając taką współpracę w ramach Komisji i Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska oraz podejmując uwzględniają pracę innych kompetentnych organizacji międzynarodowych, których są członkami,
• szersze wykorzystanie, we wszystkich rodzajach współpracy, informacji już dostępnych ze źródeł krajowych i międzynarodowych, w tym kryteriów uzgodnionych na poziomie międzynarodowym, oraz wykorzystanie możliwości i możliwości różnych kompetentnych organizacji międzynarodowych.

Państwa uczestniczące uzgadniają następujące zalecenia dotyczące konkretnych środków:

• opracować w ramach współpracy międzynarodowej obszerny program monitorowania i oceny przenoszenia zanieczyszczeń powietrza na dalekie odległości, poczynając od dwutlenku siarki i z możliwością rozszerzenia na inne zanieczyszczenia, i w tym celu uwzględnić podstawowe elementy wspólnego -program operacyjny, który został określony przez ekspertów, którzy spotkali się w Oslo w grudniu 1974 r. na zaproszenie Norweskiego Instytutu Badań Lotniczych;
• opowiadanie się za przeprowadzeniem w ramach Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych badania procedur i odpowiednich doświadczeń związanych z działaniami rządów w rozwijaniu zdolności ich krajów do odpowiedniego przewidywania środowiskowych konsekwencji działalności gospodarczej i rozwoju technologicznego.

6.  Współpraca w innych obszarach #

Rozwój transportu #

Państwa uczestniczące,

zważywszy, że poprawa warunków transportu stanowi jeden z istotnych czynników rozwoju współpracy między nimi,

Zważywszy, że konieczne jest wspieranie rozwoju transportu i rozwiązywania istniejących problemów poprzez zastosowanie odpowiednich środków krajowych i międzynarodowych, Biorąc pod uwagę prace prowadzone w tych sprawach przez istniejące organizacje międzynarodowe, zwłaszcza przez Komitet Transportu Śródlądowego Zjednoczonego Królestwa Europejska Komisja Gospodarcza Narodów,

zauważają, że tempo postępu technicznego w różnych dziedzinach transportu sprawia, że ​​pożądany jest rozwój współpracy i zwiększenie wymiany informacji między nimi;

opowiadają się za uproszczeniem i harmonizacją formalności administracyjnych w dziedzinie transportu międzynarodowego, w szczególności na granicach;

uznają za pożądane wspieranie harmonizacji przepisów administracyjnych i technicznych dotyczących bezpieczeństwa w transporcie drogowym, kolejowym, rzecznym, lotniczym i morskim, przy uwzględnieniu ich szczególnych uwarunkowań krajowych w tym sektorze;

wyrażają zamiar wspierania rozwoju międzynarodowego transportu lądowego osób i rzeczy oraz możliwości odpowiedniego udziału w takim transporcie na zasadzie wzajemnych korzyści;

opowiadają się, z należytym poszanowaniem ich praw i zobowiązań międzynarodowych, za wyeliminowaniem rozbieżności wynikających z przepisów prawnych stosowanych w ruchu na śródlądowych drogach wodnych podlegających konwencjom międzynarodowym, a w szczególności rozbieżności w stosowaniu tych zaprowiantowanie; iw tym celu zaprosić państwa członkowskie Centralnej Komisji Żeglugi na Renie, Komisji Dunaju i innych organów do rozwijania prac i badań prowadzonych obecnie, w szczególności w ramach Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych;

wyrażają wolę, w celu usprawnienia międzynarodowego transportu kolejowego oraz z należytym poszanowaniem ich praw i zobowiązań międzynarodowych, do pracy na rzecz eliminacji trudności wynikających z rozbieżności w istniejących międzynarodowych przepisach prawnych, wyrażają chęć zintensyfikowania prac prowadzonych przez istniejące organizacje międzynarodowe w dziedzinie transportu, w szczególności Komitet Transportu Śródlądowego Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych, i wyrażają zamiar przyczynienia się do tego poprzez swoje wysiłki;

NS regulujące wzajemny transport kolejowy pasażerów i towarów między ich terytoriami;

rozważyć to zbadanie przez państwa uczestniczące możliwości ich przystąpienia do różnych konwencji lub członkostwa w organizacjach międzynarodowych specjalizujących się w sprawach transportu. jak również ich wysiłki na rzecz wdrożenia konwencji po ich ratyfikacji, mogłyby przyczynić się do wzmocnienia ich współpracy w tej dziedzinie.

Promocja turystyki #

Państwa uczestniczące,

Świadome wkładu turystyki międzynarodowej w rozwój wzajemnego zrozumienia między narodami, w pogłębianie wiedzy o osiągnięciach innych krajów w różnych dziedzinach. jak również do postępu gospodarczego, społecznego i kulturalnego,

uznając współzależności pomiędzy rozwojem turystyki a działaniami podejmowanymi w innych obszarach działalności gospodarczej,

wyrażają zamiar wspierania wzmożonej turystyki zarówno indywidualnej, jak i grupowej, w szczególności poprzez:

• zachęcanie do poprawy infrastruktury turystycznej i współpracy w tej dziedzinie;
• zachęcanie do realizacji wspólnych projektów turystycznych, w tym współpracy technicznej, zwłaszcza tam, gdzie przemawia za tym bliskość terytorialna i zbieżność interesów turystycznych;
• zachęcanie do wymiany informacji, w tym odpowiednich przepisów ustawowych i wykonawczych, badań, danych i dokumentacji związanych z turystyką oraz poprzez ulepszanie statystyk w celu ułatwienia ich porównywalności;
• pozytywne rozpatrzenie spraw związanych z przeznaczeniem środków finansowych na zagraniczne wyjazdy turystyczne turystów, mając na uwadze ich możliwości ekonomiczne, a także spraw związanych z formalnościami wymaganymi przy takich wyjazdach, uwzględniając inne przepisy dotyczące turystyki przyjęte przez Konferencja;
• ułatwianie działalności zagranicznych biur podróży i firm przewozów pasażerskich w promocji turystyki międzynarodowej;
• zachęcanie do turystyki poza sezonem;
• badanie możliwości wymiany specjalistów i studentów w dziedzinie turystyki w celu podnoszenia ich kwalifikacji;
• promowanie konferencji i sympozjów poświęconych planowaniu i rozwojowi turystyki; uznają za pożądane przeprowadzenie w odpowiednich ramach międzynarodowych i przy współpracy odpowiednich organów krajowych szczegółowych badań dotyczących turystyki, w szczególności:
• studium porównawcze statusu i działalności biur podróży oraz sposobów i środków lepszej współpracy między nimi;
• badanie problemów związanych z sezonową koncentracją wakacji, których ostatecznym celem jest zachęcenie do turystyki poza okresami szczytu;
• badania problemów pojawiających się na obszarach, na których turystyka szkodzi środowisku; wziąć również pod uwagę, że zainteresowane strony mogą zechcieć przestudiować następujące kwestie:
• jednolitość klasyfikacji hoteli; I
• szlaki turystyczne obejmujące dwa lub więcej krajów;

dołożą wszelkich starań, aby rozwój turystyki nie szkodził środowisku oraz dziedzictwu artystycznemu, historycznemu i kulturowemu ich krajów;

będą kontynuować dwustronną i wielostronną współpracę w dziedzinie turystyki w celu osiągnięcia powyższych celów.

Ekonomiczne i społeczne aspekty pracy migrantów #

Państwa uczestniczące,

Zważywszy, że przepływy pracowników migrujących w Europie osiągnęły znaczne rozmiary i że stanowią one ważny czynnik gospodarczy, społeczny i ludzki dla krajów przyjmujących, jak również dla krajów pochodzenia,

uznając, że migracje pracowników spowodowały również szereg problemów gospodarczych, społecznych, ludzkich i innych, zarówno w krajach przyjmujących, jak i w krajach pochodzenia,

należycie uwzględniając działania właściwych organizacji międzynarodowych, w szczególności Międzynarodowej Organizacji Pracy, w tej dziedzinie,

są zdania, że ​​dwustronne problemy wynikające z migracji pracowników w Europie oraz między uczestniczącymi państwami powinny być rozwiązywane przez bezpośrednio zainteresowane strony w celu rozwiązania tych problemów we wspólnym interesie, w świetle obaw każdego zainteresowanego państwa do należytego uwzględnienia wymagań wynikających z jego sytuacji społeczno-gospodarczej, mając na uwadze zobowiązanie każdego państwa do przestrzegania dwustronnych i wielostronnych umów, których jest ono stroną, oraz mając na uwadze następujące cele:

• popieranie wysiłków krajów pochodzenia skierowanych na zwiększenie możliwości zatrudnienia ich obywateli na ich własnych terytoriach, w szczególności przez rozwijanie odpowiedniej do tego celu współpracy gospodarczej i odpowiedniej dla krajów przyjmujących i zainteresowanych krajów pochodzenia;
• zapewnienie, poprzez współpracę między krajem przyjmującym a krajem pochodzenia, warunków, w których może mieć miejsce zorganizowany przepływ pracowników, przy jednoczesnej ochronie ich dobra osobistego i społecznego oraz, w razie potrzeby, organizowanie rekrutacji migrantów pracowników oraz zapewnianie podstawowego szkolenia językowego i zawodowego;
• zapewnienie równości praw między pracownikami migrującymi a obywatelami krajów przyjmujących w odniesieniu do warunków zatrudnienia i pracy oraz zabezpieczenia społecznego oraz dążenie do zapewnienia pracownikom migrującym odpowiednich warunków życia, zwłaszcza warunków mieszkaniowych;
• starać się zapewnić, na ile to możliwe, aby pracownicy migrujący mieli takie same możliwości znalezienia innego odpowiedniego zatrudnienia w przypadku bezrobocia, jak obywatele krajów przyjmujących;
• przychylnie traktować zapewnienie szkolenia zawodowego pracownikom migrującym oraz, w miarę możliwości, bezpłatną naukę języka kraju przyjmującego w ramach ich zatrudnienia;
• potwierdzenie prawa pracowników migrujących do otrzymywania, w miarę możliwości, regularnych informacji w ich własnym języku, obejmujących zarówno ich kraj pochodzenia, jak i kraj przyjmujący; zapewnienie dzieciom pracowników migrujących zamieszkałych w kraju przyjmującym dostępu do zwykle tam oferowanej edukacji na takich samych warunkach jak dzieciom w tym kraju, a ponadto umożliwienie im otrzymania dodatkowej edukacji w ich własnym języku, kulturze narodowej , historia i geografia;
• pamiętać, że pracownicy migrujący, zwłaszcza ci, którzy uzyskali kwalifikacje, mogą, wracając po pewnym czasie do swoich krajów, pomóc w uzupełnieniu wszelkich niedoborów wykwalifikowanej siły roboczej w ich kraju pochodzenia;
• ułatwianie, na ile to możliwe, ponownego łączenia pracowników migrujących z ich rodzinami;
• uznać z przychylnością wysiłki krajów pochodzenia mające na celu przyciągnięcie oszczędności pracowników migrujących w celu zwiększenia, w ramach ich rozwoju gospodarczego, odpowiednich możliwości zatrudnienia, ułatwiając w ten sposób reintegrację tych pracowników po powrocie do domu.

Szkolenie personelu #

Państwa uczestniczące,

Świadome znaczenia szkolenia i zaawansowanego szkolenia profesjonalnego personelu i techników dla rozwoju gospodarczego każdego kraju,

deklarują chęć wspierania współpracy w tej dziedzinie, w szczególności poprzez wspieranie wymiany informacji na temat instytucji, programów i metod szkolenia oraz zaawansowanego szkolenia otwartego dla profesjonalnego personelu i techników w różnych sektorach działalności gospodarczej, a zwłaszcza w dziedzinie zarządzania , planowanie publiczne, rolnictwo oraz techniki handlowe i bankowe;

uważają, że pożądane jest rozwijanie, na wzajemnie akceptowalnych warunkach, wymiany profesjonalnego personelu i techników, w szczególności poprzez działania szkoleniowe, których omówienie warunków – czasu trwania, finansowania, poziom wykształcenia i kwalifikacji potencjalnych uczestników;

opowiedzą się za zbadaniem, odpowiednimi kanałami, możliwości współpracy przy organizacji i realizacji szkolenia zawodowego w miejscu pracy, w szczególności w zawodach związanych z nowoczesnymi technikami.

Kwestie związane z bezpieczeństwem i współpracą w basenie Morza Śródziemnego #

Państwa uczestniczące,

Świadome geograficznych, historycznych, kulturowych, ekonomicznych i politycznych aspektów ich stosunków z nieuczestniczącymi państwami śródziemnomorskimi,

Przekonane, że bezpieczeństwo w Europie należy rozpatrywać w szerszym kontekście bezpieczeństwa światowego i że jest ono ściśle związane z bezpieczeństwem całego obszaru śródziemnomorskiego oraz że w związku z tym proces poprawy bezpieczeństwa nie powinien ograniczać się do Europy, ale powinien obejmować inne części świata, a w szczególności do obszaru śródziemnomorskiego,

wierząc, że wzmocnienie bezpieczeństwa i intensyfikacja współpracy w Europie pobudzi pozytywne procesy w regionie Morza Śródziemnego oraz wyrażając zamiar przyczynienia się do pokoju, bezpieczeństwa i sprawiedliwości w regionie, w którym kończą się państwa uczestniczące i nie- uczestniczące państwa śródziemnomorskie mają wspólny interes,

uznając znaczenie ich wzajemnych stosunków gospodarczych z nieuczestniczącymi państwami śródziemnomorskimi i świadome ich wspólnego zainteresowania dalszym rozwojem współpracy,

Odnotowując z uznaniem zainteresowanie Konferencją wyrażone przez nieuczestniczące Państwa Śródziemnomorskie od momentu jej powstania i należycie uwzględniając ich wkład,

Zgłaszają swój zamiar:

• popierania rozwoju stosunków dobrosąsiedzkich z nieuczestniczącymi państwami śródziemnomorskimi zgodnie z celami i zasadami Karty Narodów Zjednoczonych, na których opierają się ich stosunki, oraz z Deklaracją Narodów Zjednoczonych w sprawie zasad prawa międzynarodowego dotyczącego przyjaznych stosunków i współpracy między państwami i odpowiednio, w tym kontekście, do utrzymywania ich stosunków z nieuczestniczącymi państwami śródziemnomorskimi w duchu zasad określonych w Deklaracji w sprawie zasad kierujących stosunkami między państwami uczestniczącymi;
• dążenia, poprzez dalszą poprawę stosunków z nieuczestniczącymi państwami śródziemnomorskimi, do zwiększenia wzajemnego zaufania, tak aby wspierać bezpieczeństwo i stabilność w całym obszarze śródziemnomorskim;
• zachęcania z nieuczestniczącymi państwami śródziemnomorskimi do rozwoju wzajemnie korzystnej współpracy w różnych dziedzinach działalności gospodarczej, zwłaszcza poprzez rozszerzanie wymiany handlowej, w oparciu o wspólną świadomość konieczności stabilności i postępu w stosunkach handlowych, ich wzajemnych interesów gospodarczych oraz różnic w poziomach rozwoju gospodarczego, sprzyjając w ten sposób ich postępowi gospodarczemu i dobrobytowi;
• przyczyniania się do zróżnicowanego rozwoju gospodarek nieuczestniczących krajów śródziemnomorskich, przy należytym uwzględnieniu ich krajowych celów rozwojowych, oraz współpraca z nimi, zwłaszcza w sektorach przemysłu, nauki i technologii, w ich wysiłkach na rzecz osiągnięcia lepsze wykorzystanie ich zasobów, a tym samym sprzyjanie bardziej harmonijnemu rozwojowi stosunków gospodarczych;
• zintensyfikowania swoich wysiłków i współpracy na zasadzie dwustronnej i wielostronnej z nieuczestniczącymi państwami śródziemnomorskimi, ukierunkowanymi na poprawę środowiska Morza Śródziemnego, zwłaszcza ochronę zasobów biologicznych i równowagi ekologicznej mórz, za pomocą odpowiednich środków w tym zapobieganie i kontrola zanieczyszczeń; w tym celu iz uwagi na obecną sytuację współpracować za pośrednictwem właściwych organizacji międzynarodowych, aw szczególności w ramach Programu Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP);
• promowanie dalszych kontaktów i współpracy z nieuczestniczącymi państwami śródziemnomorskimi w innych odpowiednich dziedzinach.

Aby przyspieszyć realizację wyżej wymienionych celów, uczestniczące państwa deklarują również zamiar utrzymywania i wzmacniania kontaktów i dialogu zainicjowanego przez KBWE z nieuczestniczącymi państwami śródziemnomorskimi, aby objąć wszystkie państwa basenu Morza Śródziemnego, w celu przyczynianie się do pokoju, redukowanie sił zbrojnych w regionie, wzmacnianie bezpieczeństwa, zmniejszanie napięć w regionie oraz poszerzanie zakresu współpracy, w których wszyscy mają wspólny interes, a także w celu określenia dalszych wspólnych celów.

Państwa uczestniczące będą starały się, w ramach swoich wielostronnych wysiłków, zachęcać do postępu i odpowiednich inicjatyw oraz przystąpić do wymiany poglądów na temat osiągnięcia powyższych celów.

Współpraca w dziedzinach humanitarnych i innych #

Państwa uczestniczące,

pragnąc przyczynić się do umocnienia pokoju i zrozumienia między narodami oraz do duchowego wzbogacenia osobowości ludzkiej bez względu na rasę, płeć, język lub religię,

Świadome, że wzmożenie wymiany kulturalnej i edukacyjnej, szersze rozpowszechnianie informacji, kontakty międzyludzkie oraz rozwiązywanie problemów humanitarnych przyczynią się do osiągnięcia tych celów,

Zdecydowani zatem współpracować między sobą, bez względu na ich systemy polityczne, gospodarcze i społeczne, w celu stworzenia lepszych warunków w powyższych dziedzinach, rozwoju i wzmocnienia istniejących form współpracy oraz wypracowania nowych sposobów i środków odpowiednich do tych celów ,

przekonane, że współpraca ta powinna odbywać się z pełnym poszanowaniem zasad regulujących stosunki między uczestniczącymi państwami, określonych w odpowiednim dokumencie,

przyjęły, co następuje:

1. Kontakty międzyludzkie #

Państwa uczestniczące,

uznając rozwój kontaktów za ważny element umacniania przyjaznych stosunków i zaufania między narodami,

potwierdzając, w związku z ich obecnymi wysiłkami na rzecz poprawy warunków na tym obszarze, znaczenie, jakie przywiązują do kwestii humanitarnych,

Pragnąc w tym duchu rozwijać, przy zachowaniu odprężenia, dalsze wysiłki w celu osiągnięcia stałego postępu w tej dziedzinie

oraz świadome, że istotne kwestie muszą być rozstrzygane przez zainteresowane państwa na wzajemnie akceptowalnych warunkach,

Stawiają sobie za cel ułatwienie swobodnego przemieszczania się i kontaktów, indywidualnych i zbiorowych, prywatnych lub oficjalnych, między osobami, instytucjami i organizacjami Państw uczestniczących oraz przyczynianie się do rozwiązywania problemów humanitarnych, które pojawiają się w związku z tym,

Deklarują swoją gotowość w tym celu do podjęcia środków, które uznają za stosowne, oraz do zawierania między sobą porozumień lub porozumień, jeśli zajdzie taka potrzeba, oraz

Wyraźcie teraz zamiar przystąpienia do realizacji następujących rzeczy:

(A) Kontakty i regularne spotkania na bazie więzi rodzinnych #

W celu wspierania dalszego rozwoju kontaktów opartych na więzach rodzinnych, uczestniczące państwa będą przychylnie rozpatrywać wnioski o podróż w celu umożliwienia osobom tymczasowego wjazdu lub opuszczenia ich terytorium oraz, jeśli jest to pożądane, regularnie, w celu odwiedzenia członków ich rodzin.

Wnioski o tymczasowe wizyty w celu spotkania się z członkami rodzin będą rozpatrywane bez względu na kraj pochodzenia lub miejsce docelowe: w tym duchu będą stosowane istniejące wymogi dotyczące dokumentów podróży i wiz. Przygotowanie i wydawanie takich dokumentów i wiz będzie odbywać się w rozsądnych terminach, a przypadki pilnej konieczności – takie jak poważna choroba lub śmierć – będą traktowane priorytetowo. Podejmą one wszelkie niezbędne kroki w celu zapewnienia akceptowalnego poziomu opłat za oficjalne dokumenty podróży i wizy.

Potwierdzają, że złożenie wniosku w sprawie kontaktów na podstawie powiązań rodzinnych nie zmieni praw i obowiązków wnioskodawcy lub członków jego rodziny.

(B) Zjednoczenie rodzin #

Państwa uczestniczące będą rozpatrywać w pozytywnym i humanitarnym duchu wnioski osób pragnących połączyć się z członkami ich rodzin, ze szczególnym uwzględnieniem wniosków o charakterze pilnym, takich jak wnioski osób chorych lub starszych .

Zajmą się oni wnioskami w tej dziedzinie tak szybko, jak to możliwe

Tam, gdzie to konieczne, obniżą opłaty pobierane w związku z tymi wnioskami, tak aby były one na umiarkowanym poziomie.

Wnioski w celu łączenia rodzin, które nie zostały rozpatrzone, mogą być odnawiane na odpowiednim poziomie i będą ponownie rozpatrywane w odpowiednio krótkich odstępach czasu przez władze kraju zamieszkania lub kraju docelowego, zależnie od tego, którego dotyczy – w takich okolicznościach opłaty będą pobierane wyłącznie kiedy przyjmowane są wnioski.

Osoby, których wnioski o łączenie rodzin zostały uwzględnione, mogą przywieźć ze sobą lub wysłać swoje rzeczy gospodarstwa domowego i rzeczy osobiste; w tym celu państwa uczestniczące wykorzystają wszystkie możliwości przewidziane przez obowiązujące przepisy.

Do czasu ponownego połączenia się członków tej samej rodziny spotkania i kontakty między nimi mogą odbywać się na zasadach przewidzianych dla kontaktów na podstawie więzi rodzinnych. Państwa uczestniczące będą wspierać wysiłki Stowarzyszeń Czerwonego Krzyża i Czerwonego Półksiężyca zajmujące się problemami łączenia rodzin.

Potwierdzają, że złożenie wniosku o łączenie rodzin nie zmieni praw i obowiązków wnioskodawcy lub członków jego rodziny.

Przyjmujące państwo uczestniczące odpowiednio zadba o zatrudnienie osób z innych państw uczestniczących, które zamieszkają na stałe w tym państwie w związku z łączeniem rodzin z jego obywatelami i zapewni im takie same możliwości jak jego obywatele edukacja, pomoc medyczna i ubezpieczenia społeczne.

(C) Małżeństwo między obywatelami różnych stanów #

Państwa uczestniczące rozpatrzą przychylnie i ze względów humanitarnych wnioski o zezwolenie na wyjazd lub wjazd od osób, które zdecydowały się poślubić obywatela innego państwa uczestniczącego.

Przetwarzanie i wydawanie dokumentów wymaganych do powyższych celów oraz do zawarcia małżeństwa odbywać się będzie zgodnie z przepisami przyjętymi dla łączenia rodzin.

Rozpatrując wnioski par z różnych Państw uczestniczących, które były już zamężne, o umożliwienie im oraz małoletnim dzieciom z ich małżeństwa przeniesienia ich stałego pobytu do państwa, w którym jedno z nich ma stałe miejsce zamieszkania, Państwa uczestniczące będą również stosować postanowienia przyjęte do łączenia rodzin.

(D)  Podróżuj z powodów osobistych lub zawodowych #

Państwa uczestniczące zamierzają ułatwić swoim obywatelom szersze podróżowanie z powodów osobistych lub zawodowych iw tym celu zamierzają w szczególności:

• stopniowe upraszczanie i elastyczne zarządzanie procedurami wyjazdu i wjazdu;
• złagodzenie przepisów dotyczących przemieszczania się obywateli innych państw uczestniczących na ich terytorium, z należytym uwzględnieniem wymogów bezpieczeństwa.

W razie potrzeby będą dążyć do stopniowego obniżania opłat za wizy i oficjalne dokumenty podróży.

Zamierzają rozważyć, w miarę potrzeby, środki – w tym, w stosownym zakresie, zawarcie wielostronnych lub dwustronnych konwencji konsularnych lub innych odpowiednich umów lub porozumień – w celu poprawy warunków świadczenia usług konsularnych, w tym pomocy prawnej i konsularnej.

(***)
Potwierdzają, że wyznania, instytucje i organizacje religijne działające w ramach konstytucyjnych państw uczestniczących oraz ich przedstawiciele mogą w zakresie swojej działalności kontaktować się i spotykać między sobą oraz wymieniać informacje.

(mi)
Poprawa Warunków Turystyki Indywidualnej lub Zbiorowej

Państwa uczestniczące uważają, że turystyka przyczynia się do pełniejszego poznania życia, kultury i historii innych krajów, do wzrostu zrozumienia między narodami, do poprawy kontaktów i szerszego wykorzystania czasu wolnego. Zamierzają one wspierać rozwój turystyki, na zasadzie indywidualnej lub zbiorowej, aw szczególności zamierzają:

• promowanie wizyt w swoich krajach poprzez zachęcanie do zapewniania odpowiednich udogodnień oraz upraszczania i przyspieszania niezbędnych formalności związanych z takimi wizytami;
• zwiększać, na podstawie odpowiednich umów lub porozumień, tam gdzie to konieczne, współpracę w zakresie rozwoju turystyki, w szczególności poprzez dwustronne rozważenie możliwych sposobów zwiększenia informacji dotyczących podróży do innych krajów oraz przyjmowania i obsługi turystów oraz innych powiązane kwestie będące przedmiotem wspólnego zainteresowania.

(F)  Spotkania Młodych #

Państwa uczestniczące zamierzają dalej rozwijać kontakty i wymiany między młodymi ludźmi poprzez zachęcanie do:

• intensyfikację krótko- lub długoterminowych wymian i kontaktów między młodymi ludźmi pracującymi, szkolącymi się lub kształcącymi w ramach umów dwustronnych lub wielostronnych lub regularnych programów we wszystkich przypadkach, w których jest to możliwe;
• zbadanie przez ich organizacje młodzieżowe kwestii ewentualnych porozumień dotyczących ram wielostronnej współpracy młodzieży;
• umowy lub stałe programy dotyczące organizacji wymian studenckich, międzynarodowych seminariów młodzieżowych, kursów doskonalenia zawodowego i nauki języków obcych;
• dalszy rozwój turystyki młodzieżowej i zapewnienie w tym celu odpowiednich udogodnień;
• rozwijanie, w miarę możliwości, wymian, kontaktów i współpracy na zasadzie dwustronnej lub wielostronnej między ich organizacjami reprezentującymi szerokie kręgi młodych ludzi pracujących, szkolących się lub uczących się;
• świadomość wśród młodzieży znaczenia rozwijania wzajemnego zrozumienia oraz wzmacniania przyjaznych stosunków i zaufania między narodami.

(G) Sport #

W celu rozszerzenia istniejących powiązań i współpracy w dziedzinie sportu państwa uczestniczące będą zachęcać do kontaktów i wymiany tego rodzaju, w tym spotkań i zawodów sportowych wszelkiego rodzaju, na podstawie ustalonych międzynarodowych zasad, przepisów i praktyki.

(H)  Rozszerzenie kontaktów #

W drodze dalszego rozwijania kontaktów między instytucjami rządowymi oraz organizacjami i stowarzyszeniami pozarządowymi, w tym organizacjami kobiecymi, państwa uczestniczące będą ułatwiać zwoływanie spotkań oraz podróżowanie delegacji, grup i osób indywidualnych.

2.  Informacja #

Państwa uczestniczące,

Świadome potrzeby coraz szerszej znajomości i rozumienia różnych aspektów życia w innych Państwach uczestniczących,

Uznając wkład tego procesu we wzrost zaufania między narodami,

pragnąc, wraz z rozwojem wzajemnego zrozumienia między państwami uczestniczącymi i dalszą poprawą ich stosunków, kontynuować dalsze wysiłki na rzecz postępu w tej dziedzinie,

uznając znaczenie rozpowszechniania informacji z innych uczestniczących państw oraz lepszego zapoznania się z takimi informacjami,

podkreślając w związku z tym zasadniczą i wpływową rolę prasy, radia, telewizji, kina i agencji informacyjnych oraz dziennikarzy pracujących w tych dziedzinach,

Stawiają sobie za cel ułatwienie swobodniejszego i szerszego rozpowszechniania wszelkiego rodzaju informacji, zachęcanie do współpracy w dziedzinie informacji i wymiany informacji z innymi krajami, oraz. poprawy warunków, w jakich dziennikarze z jednego państwa uczestniczącego wykonują swój zawód w innym państwie uczestniczącym, oraz

Wyraź swój zamiar w szczególności:

(A) Poprawa obiegu, dostępu i wymiany informacji #

(I) Informacje ustne #

Ułatwianie rozpowszechniania informacji ustnych poprzez zachęcanie do organizowania wykładów i objazdowych wykładów osobistości i specjalistów z innych uczestniczących Państw, jak również wymiany opinii podczas spotkań okrągłego stołu, seminariów, sympozjów, szkół letnich, kongresów i innych spotkań dwustronnych i wielostronnych .

(ii) Informacje drukowane #

• Ułatwiać poprawę rozpowszechniania na swoim terytorium gazet i publikacji drukowanych, periodycznych i nieperiodycznych, pochodzących z innych Państw uczestniczących. w tym celu:

będą zachęcać swoje kompetentne firmy i organizacje do zawierania porozumień i kontraktów mających na celu stopniowe zwiększanie ilości i liczby tytułów gazet i publikacji importowanych z innych uczestniczących Państw. Te umowy i kontrakty powinny w szczególności określać najszybsze warunki dostawy i wykorzystanie zwykłych kanałów dystrybucji własnych publikacji i gazet istniejących w każdym kraju, jak również formy i środki płatności uzgodnione między stronami, umożliwiające osiągać cele wyznaczone przez te umowy i kontrakty;

w razie potrzeby podejmą odpowiednie działania dla osiągnięcia powyższych celów i realizacji postanowień zawartych w umowach i umowach.

• Przyczynianie się do poprawy dostępu społeczeństwa do periodyków i nieperiodycznych wydawnictw drukowanych sprowadzanych na zasadach wskazanych powyżej. W szczególności:

zachęcą do zwiększenia liczby miejsc sprzedaży tych publikacji,

ułatwią one dostęp do tych periodyków podczas kongresów, konferencji, oficjalnych wizyt i innych imprez międzynarodowych oraz dla turystów w sezonie,

rozwiną możliwości wykupienia prenumeraty zgodnie z warunkami właściwymi dla każdego kraju;

poprawią możliwości czytania i wypożyczania tych publikacji w dużych bibliotekach publicznych i ich czytelniach oraz w bibliotekach uniwersyteckich.

Zamierzają poprawić możliwości zapoznania się z biuletynami informacji urzędowych wydawanymi przez misje dyplomatyczne i rozprowadzanymi przez te misje na zasadach akceptowalnych przez zainteresowane strony.

(iii) Filmowane i transmitowane informacje #

Promowanie poprawy rozpowszechniania informacji filmowanych i transmitowanych. Do końca:

• będą zachęcać do szerszego pokazywania i rozpowszechniania większej różnorodności zarejestrowanych i filmowanych informacji z innych uczestniczących Państw, ilustrujących różne aspekty życia w ich krajach i otrzymanych na podstawie takich porozumień lub porozumień, jakie mogą być konieczne między organizacjami i firmy bezpośrednio zainteresowane;
• ułatwią one import przez właściwe organizacje i firmy nagranych materiałów audiowizualnych z innych uczestniczących państw.

Państwa uczestniczące odnotowują rozwój rozpowszechniania informacji drogą radiową i wyrażają nadzieję na kontynuację tego procesu, tak aby wyjść naprzeciw interesom wzajemnego zrozumienia między narodami i celom określonym przez niniejszą Konferencję.

(B) Współpraca w dziedzinie informacji #

Zachęcanie do współpracy w dziedzinie informacji na podstawie umów lub porozumień krótko- lub długoterminowych. W szczególności:

• będą sprzyjać zwiększonej współpracy między organizacjami masowego przekazu. w tym agencje prasowe, a także wśród wydawnictw i organizacji:
• będą sprzyjać współpracy między publicznymi lub prywatnymi, krajowymi lub międzynarodowymi organizacjami radiowymi i telewizyjnymi, w szczególności poprzez wymianę zarówno nadawanych na żywo, jak i nagranych programów radiowych i telewizyjnych oraz poprzez wspólną produkcję, nadawanie i rozpowszechnianie takich programów;
• będą zachęcać do spotkań i kontaktów zarówno między organizacjami dziennikarskimi, jak i między dziennikarzami z uczestniczących państw;
• przychylnie przyjmą możliwości uzgodnień między periodykami, jak również między gazetami z Państw uczestniczących, w celu wymiany i publikowania artykułów;
• będą sprzyjać wymianie informacji technicznych oraz organizowaniu wspólnych badań i spotkań poświęconych wymianie doświadczeń i poglądów między ekspertami z dziedziny prasy, radia i telewizji.

(C) Poprawa warunków pracy dziennikarzy #

Państwa uczestniczące, pragnąc poprawić warunki, w jakich dziennikarze z jednego państwa uczestniczącego wykonują swój zawód w innym państwie uczestniczącym, zamierzają w szczególności:

• rozpatrywać w przychylnym duchu oraz w odpowiednim i rozsądnym czasie wnioski o wizy składane przez dziennikarzy;
• udzielać stale akredytowanym dziennikarzom z państw uczestniczących, na podstawie uzgodnień, wielokrotnych wiz wjazdowych i wyjazdowych na określone okresy;
• ułatwiać wydawanie akredytowanym dziennikarzom z państw uczestniczących zezwoleń na pobyt w ich kraju czasowego pobytu oraz, jeśli i kiedy jest to konieczne, innych dokumentów urzędowych, które powinni posiadać;
• ułatwienie, na zasadzie wzajemności, procedur organizowania podróży dziennikarzy uczestniczących państw w kraju, w którym wykonują oni swój zawód, oraz zapewnienie coraz większych możliwości takich podróży, z zastrzeżeniem przestrzegania przepisów dotyczących istnienia obszarów zamknięte ze względów bezpieczeństwa,
• zapewnić, aby na prośby takich dziennikarzy o taką podróż udzielano w miarę możliwości szybkiej odpowiedzi, biorąc pod uwagę ramy czasowe wniosku;
• zwiększyć możliwości osobistego komunikowania się dziennikarzy z państw uczestniczących ze swoimi źródłami, w tym z organizacjami i oficjalnymi instytucjami;
• przyznać dziennikarzom uczestniczących państw prawo do przywozu, pod warunkiem ponownego wywozu, sprzętu technicznego (fotograficznego, kinematograficznego, magnetofonowego, radiowego i telewizyjnego) niezbędnego do wykonywania ich zawodu; [ * ]
• umożliwienia dziennikarzom innych państw uczestniczących, akredytowanym na stałe lub czasowo, pełnego, normalnego i szybkiego przekazywania w sposób uznany przez państwa uczestniczące organom informacyjnym, które reprezentują, wyników ich działalności zawodowej, w tym nagrań na taśmach i niewywołanych filmów, w celu publikacji lub wyemitowania w radiu lub telewizji.
• Państwa uczestniczące potwierdzają, że zgodne z prawem wykonywanie ich działalności zawodowej nie narazi dziennikarzy na wydalenie ani nie ukarze ich w inny sposób. W przypadku wydalenia akredytowanego dziennikarza zostanie on poinformowany o przyczynach tego czynu i może złożyć wniosek o ponowne rozpatrzenie jego sprawy.

3.  Współpraca i wymiana w dziedzinie kultury #

Państwa uczestniczące

zważywszy, że wymiana i współpraca kulturalna przyczyniają się do lepszego zrozumienia między ludźmi i między narodami, a tym samym sprzyjają trwałemu zrozumieniu między państwami,

Potwierdzając wnioski sformułowane już w tej dziedzinie na poziomie wielostronnym, zwłaszcza na Międzyrządowej Konferencji Polityki Kulturalnej w Europie, zorganizowanej przez UNESCO w Helsinkach w czerwcu 1972 r., gdzie wyrażono zainteresowanie aktywnym udziałem jak najszerszych grup społecznych w coraz bardziej zróżnicowane życie kulturalne,

pragnąc, wraz z rozwojem wzajemnego zaufania i dalszą poprawą stosunków między uczestniczącymi Państwami, kontynuować dalsze wysiłki na rzecz postępu w tej dziedzinie,

Zdecydowani w tym duchu znacznie zwiększyć swoją wymianę kulturalną, zarówno w odniesieniu do osób, jak i dzieł kultury, oraz rozwinąć między nimi aktywną współpracę, zarówno na poziomie dwustronnym, jak i wielostronnym, w dziedzinie kultury,

Przekonane, że taki rozwój wzajemnych stosunków przyczyni się do wzbogacenia odnośnych kultur, przy jednoczesnym poszanowaniu oryginalności każdej z nich, jak również do umocnienia wśród nich świadomości wspólnych wartości, przy dalszym rozwijaniu współpracy kulturalnej z inne kraje świata,

Oświadczają, że wspólnie stawiają sobie następujące cele:

(A) #

rozwijanie wzajemnej wymiany informacji w celu lepszego poznania dorobku kulturalnego,

(B) #

ulepszanie warunków wymiany i rozpowszechniania dóbr kultury,

(C) #

promowanie powszechnego dostępu do odpowiednich osiągnięć kulturalnych,

(D) #

rozwijanie kontaktów i współpracy między osobami działającymi na polu kultury,

(mi) #

poszukiwanie nowych pól i form współpracy kulturalnej,

Dają w ten sposób wyraz wspólnej woli podjęcia progresywnych, spójnych i długoterminowych działań w celu osiągnięcia celów niniejszej deklaracji; I

Wyraźcie teraz zamiar przystąpienia do realizacji następujących rzeczy:

Rozszerzenie relacji #

Rozszerzanie i doskonalenie na różnych płaszczyznach współpracy i powiązań w dziedzinie kultury, w szczególności poprzez:

• zawieranie, w stosownych przypadkach, umów dwustronnych lub wielostronnych, przewidujących rozszerzenie stosunków między właściwymi instytucjami państwowymi i organizacjami pozarządowymi w dziedzinie kultury, a także między osobami zaangażowanymi w działalność kulturalną, mając na uwadze zarówno potrzebę elastyczności oraz jak najpełniejsze wykorzystanie istniejących umów, mając na uwadze, że umowy, a także inne porozumienia stanowią ważny środek rozwoju współpracy i wymiany kulturalnej;
• przyczynianie się do rozwoju bezpośredniej komunikacji i współpracy między właściwymi instytucjami państwowymi i organizacjami pozarządowymi, w tym w razie potrzeby takiej komunikacji i współpracy realizowanej na podstawie specjalnych umów i porozumień;
• zachęcanie do bezpośrednich kontaktów i komunikowania się osób zaangażowanych w działalność kulturalną, w tym w razie potrzeby do takich kontaktów i komunikowania się na podstawie specjalnych porozumień. i ustalenia.

Wzajemna wiedza #

W ramach swoich kompetencji do przyjęcia na poziomie dwustronnym i wielostronnym odpowiednich środków, które zapewniłyby ich narodom pełniejszą i pełniejszą wzajemną wiedzę o ich osiągnięciach w różnych dziedzinach kultury, a wśród nich:

• wspólne zbadanie, w razie potrzeby z pomocą odpowiednich organizacji międzynarodowych, możliwości stworzenia w Europie i struktury banku danych kulturowych, który gromadziłby informacje z krajów uczestniczących i udostępniał je swoim korespondentom na ich żądanie, oraz do zwołać w tym celu spotkanie ekspertów z zainteresowanych państw;
• rozważyć, jeśli to konieczne, we współpracy z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi, sposoby sporządzania w Europie spisu filmów dokumentalnych o charakterze kulturalnym lub naukowym z uczestniczących państw;
• zachęcanie do częstszych wystaw książek i zbadanie możliwości okresowego organizowania w Europie dużych wystaw książek z uczestniczących państw;
• popierać systematyczną wymianę, między zainteresowanymi instytucjami i wydawnictwami, katalogów dostępnych książek, jak również materiałów poprzedzających publikację, które będą obejmowały, w miarę możliwości, wszystkie przyszłe publikacje; a także promowanie wymiany materiałów między firmami publikującymi encyklopedie w celu poprawy prezentacji każdego kraju;
• wspólne rozpatrywanie kwestii rozszerzenia i usprawnienia wymiany informacji w różnych dziedzinach kultury, takich jak teatr, muzyka, praca bibliotek, a także konserwacja i restauracja dóbr kultury.

Wymiany i rozpowszechnianie #

Przyczynianie się do poprawy warunków wymiany i rozpowszechniania dóbr kultury za pomocą odpowiednich środków, w szczególności poprzez:

• badanie możliwości ujednolicenia i obniżenia opłat związanych z międzynarodową wymianą handlową książek i innych dóbr kultury, a także nowych sposobów ubezpieczenia dzieł sztuki na wystawach zagranicznych oraz zmniejszenia ryzyka uszkodzenia lub utraty, na jakie dzieła te są narażone przez ich ruch;
• ułatwienie formalności związanych z odprawą celną, w odpowiednim czasie dla programów wydarzeń artystycznych, dzieł sztuki, materiałów i akcesoriów znajdujących się w wykazach uzgodnionych przez organizatorów tych wydarzeń;
• zachęcanie do spotkań przedstawicieli kompetentnych organizacji i odpowiednich firm w celu zbadania środków w zakresie ich działalności – takich jak uproszczenie zamówień, terminy wysyłania dostaw i sposoby płatności – które mogłyby ułatwić międzynarodową wymianę handlową książek;
• promowanie wypożyczania i wymiany filmów wśród swoich instytutów filmowych i bibliotek filmowych;
• zachęcanie do wymiany informacji między zainteresowanymi stronami na temat wydarzeń o charakterze kulturalnym przewidzianych w państwach uczestniczących, w dziedzinach, w których jest to najbardziej odpowiednie, takich jak muzyka, teatr oraz sztuki plastyczne i graficzne, w celu przyczynienia się do kompilacji i publikacji kalendarza takich wydarzeń, z pomocą, w razie potrzeby, odpowiednich organizacji międzynarodowych
• zachęcanie do badania wpływu, jaki przewidywalny rozwój i możliwa harmonizacja między zainteresowanymi stronami środków technicznych wykorzystywanych do rozpowszechniania kultury może mieć na rozwój współpracy i wymiany kulturalnej, mając jednocześnie na uwadze zachowanie różnorodność i oryginalność swoich kultur;
• zachęcanie, w sposób, jaki uznają za właściwy, w ramach swojej polityki kulturalnej, do dalszego rozwoju zainteresowania dziedzictwem kulturowym innych państw uczestniczących, świadomych zasług i wartości każdej kultury;
• dążąc do zapewnienia pełnego i skutecznego stosowania międzynarodowych umów i konwencji dotyczących praw autorskich i obrotu dobrami kultury, których są stronami lub których mogą zdecydować się zostać stronami w przyszłości.

Dostęp #

Promować pełniejszy wzajemny dostęp wszystkich do dorobku – dzieł, doświadczeń i sztuk scenicznych – w różnych dziedzinach kultury swoich krajów i w tym celu dokładać wszelkich starań, zgodnie ze swoimi kompetencjami, a w szczególności:

• popieranie szerszego rozpowszechniania książek i dzieł artystycznych, w szczególności poprzez:

ułatwianie, przy pełnym uwzględnieniu międzynarodowych konwencji o prawie autorskim, których są stronami, międzynarodowych kontaktów i komunikacji między autorami a wydawnictwami oraz innymi instytucjami kultury, w celu pełniejszego wzajemnego dostępu do dorobku kulturalnego;

zalecając, aby przy określaniu wielkości wydań wydawnictwa brały pod uwagę również zapotrzebowanie innych uczestniczących Państw oraz aby prawa sprzedaży w innych uczestniczących Państwach były przyznawane, w miarę możliwości, kilku organizacjom handlowym krajów importujących, w drodze porozumienia między zainteresowanymi partnerami;

zachęcanie kompetentnych organizacji i odpowiednich firm do zawierania porozumień i kontraktów oraz przyczynianie się w ten sposób do stopniowego zwiększania liczby i różnorodności dzieł autorów z innych uczestniczących państw dostępnych w oryginale i tłumaczeniu w ich bibliotekach i księgarniach;

wspieranie, tam gdzie uzna to za stosowne, zwiększania liczby punktów sprzedaży, w których sprzedawane są książki autorów z innych uczestniczących państw, importowane w oryginale na podstawie porozumień i umów oraz w tłumaczeniu;

promowanie na szerszą skalę tłumaczeń dzieł z dziedziny literatury i innych dziedzin działalności kulturalnej, wyprodukowanych w językach innych uczestniczących państw, zwłaszcza z języków mniej powszechnie używanych, oraz publikowanie i rozpowszechnianie przetłumaczonych działa takimi środkami jak:

zachęcanie do bardziej regularnych kontaktów między zainteresowanymi wydawnictwami; rozwijanie wysiłków w zakresie podstawowego i zaawansowanego szkolenia tłumaczy; zachęcanie, za pomocą odpowiednich środków, wydawnictw w swoich krajach do publikowania tłumaczeń;

ułatwianie wymiany między wydawcami i zainteresowanymi instytucjami wykazów książek, które mogłyby zostać przetłumaczone;

promowanie między swoimi krajami aktywności zawodowej i współpracy tłumaczy;

prowadzenie wspólnych badań nad sposobami dalszego promowania tłumaczeń i ich rozpowszechniania;

usprawnienie i rozszerzenie wymiany książek, bibliografii i kart katalogowych między bibliotekami;

• przewidzenia innych odpowiednich środków, które umożliwiłyby, w razie konieczności, za obopólną zgodą zainteresowanych stron, ułatwienie dostępu do ich odpowiednich osiągnięć kulturalnych, w szczególności w dziedzinie książek;
• przyczynianie się za pomocą odpowiednich środków do szerszego korzystania ze środków masowego przekazu w celu poprawy wzajemnego poznania życia kulturalnego każdego z nich;
• dążyć do stworzenia niezbędnych warunków dla pracowników migrujących i ich rodzin, aby zachować ich związki z kulturą narodową, a także dostosować się do nowego środowiska kulturowego;
• zachęcanie właściwych organów i przedsiębiorstw do szerszego wyboru i szerszej dystrybucji filmów pełnometrażowych i dokumentalnych z innych uczestniczących państw oraz promowanie częstszych pokazów niekomercyjnych, takich jak premiery, tygodnie filmowe i festiwale, z należytym uwzględnieniem rozważenie filmów z krajów, których twórczość kinematograficzna jest mniej znana;
• promować, za pomocą odpowiednich środków, rozszerzenie możliwości pracy specjalistów z innych państw uczestniczących z materiałami o charakterze kulturalnym z archiwów filmowych i audiowizualnych, w ramach istniejących zasad pracy z takimi materiałami archiwalnymi;
• zachęcanie do wspólnego badania przez zainteresowane instytucje, w razie potrzeby z pomocą właściwych organizacji międzynarodowych, celowości i warunków ustanowienia repertuaru ich nagranych programów telewizyjnych o charakterze kulturalnym, jak również sposobów oglądania szybko, aby ułatwić ich selekcję i ewentualne pozyskanie.

Kontakty i współpraca #

Przyczynianie się odpowiednimi środkami do rozwoju kontaktów i współpracy w różnych dziedzinach kultury, zwłaszcza wśród twórców i osób zaangażowanych w działalność kulturalną, w szczególności poprzez starania o:

• promowania dla osób działających w dziedzinie kultury, podróży i spotkań, w tym, w razie potrzeby, realizowanych na podstawie umów, kontraktów lub innych szczególnych uzgodnień, które są istotne dla ich współpracy kulturalnej;
• zachęcać w ten sposób do kontaktów między twórcami i wykonawcami oraz grupami artystycznymi w celu ich wspólnej pracy, rozpowszechniania ich prac w innych uczestniczących państwach lub wymiany poglądów na tematy związane z ich wspólną działalnością;
• zachęcać, tam gdzie to konieczne, poprzez odpowiednie uzgodnienia, do wymiany stażystów i specjalistów oraz przyznawania stypendiów na kształcenie podstawowe i zaawansowane w różnych dziedzinach kultury, takich jak sztuka i architektura, muzea i biblioteki, literaturoznawstwo i przekłady, oraz przyczyniać się do tworzenia korzystne warunki przyjmowania w odpowiednich instytucjach;
• zachęcać do wymiany doświadczeń w zakresie kształcenia animatorów kultury oraz nauczycieli i specjalistów w takich dziedzinach jak teatr, opera, balet, muzyka i sztuki piękne;
• nadal zachęcać do organizowania międzynarodowych spotkań twórców, zwłaszcza młodych twórców, dotyczących aktualnych zagadnień twórczości artystycznej i literackiej, będących przedmiotem wspólnego zainteresowania;
• badać inne możliwości rozwoju wymiany i współpracy między osobami działającymi w dziedzinie kultury, w celu lepszego wzajemnego poznania życia kulturalnego uczestniczących państw.

Pola i formy współpracy #

Zachęcanie do poszukiwania nowych dziedzin i form współpracy kulturalnej, przyczyniając się w tym celu do zawierania między zainteresowanymi stronami, tam gdzie to konieczne, odpowiednich porozumień i porozumień oraz w tym kontekście popierać:

• wspólne studia nad politykami kulturalnymi, w szczególności ich aspektami społecznymi oraz w zakresie, w jakim odnoszą się do planowania, urbanistyki, polityki edukacyjnej i środowiskowej oraz kulturowych aspektów turystyki;
• wymiana wiedzy w dziedzinie różnorodności kulturowej, mająca na celu przyczynienie się w ten sposób do lepszego zrozumienia przez zainteresowane strony tej różnorodności tam, gdzie ona występuje;
• wymianę informacji oraz, jeśli to konieczne, spotkania ekspertów, opracowywanie i realizację programów i projektów badawczych, jak również ich wspólną ocenę i rozpowszechnianie wyników na tematy wskazane powyżej;
• takie formy współpracy kulturalnej i rozwoju wspólnych projektów jak: międzynarodowe imprezy w dziedzinie plastyki i grafiki, kina, teatru, baletu, muzyki, folkloru itp.; kiermasze i wystawy książki, wspólne wykonania utworów operowych i dramatycznych, a także występy solistów, zespołów instrumentalnych

orkiestry, chóry i inne zespoły artystyczne, w tym złożone z amatorów, zwracając należytą uwagę na organizację międzynarodowych imprez kulturalnych młodzieży i wymianę młodych artystów;

włączenie dzieł pisarzy i kompozytorów z innych uczestniczących państw do repertuarów solistów i zespołów artystycznych;

przygotowywanie, tłumaczenie i wydawanie artykułów, opracowań i monografii, a także tanich książek oraz zbiorów artystycznych i literackich, służących upowszechnianiu odpowiednich osiągnięć kulturalnych, przewidując w tym celu spotkania ekspertów i przedstawicieli wydawnictw;

koprodukcji i wymiany filmów oraz programów radiowych i telewizyjnych, promując w szczególności spotkania producentów, techników i przedstawicieli władz publicznych w celu wypracowania dogodnych warunków realizacji określonych wspólnych projektów oraz poprzez zachęcanie w zakresie koprodukcji do tworzenia międzynarodowych ekip filmowych;

organizowanie konkursów dla architektów i urbanistów mając na uwadze możliwość realizacji najlepszych projektów oraz tworzenie w miarę możliwości międzynarodowych zespołów;

realizacja wspólnych projektów konserwacji, restauracji i udostępniania dzieł sztuki, zabytków historycznych i archeologicznych oraz miejsc o znaczeniu kulturalnym, przy pomocy, w odpowiednich przypadkach, organizacji międzynarodowych o charakterze rządowym lub pozarządowym oraz instytucje prywatne – kompetentne i aktywne w tych dziedzinach – przewidujące w tym celu:

okresowe spotkania ekspertów zainteresowanych stron w celu opracowania niezbędnych

propozycji, pamiętając jednocześnie o potrzebie rozważenia tych kwestii w szerszym kontekście społecznym i gospodarczym;

publikowanie w odpowiednich periodykach artykułów mających na celu informowanie i porównywanie między uczestniczącymi państwami najistotniejszych osiągnięć i innowacji;

wspólne badanie mające na celu poprawę i możliwą harmonizację różnych systemów stosowanych do inwentaryzacji i katalogowania zabytków i miejsc o znaczeniu kulturalnym w ich krajach;

badanie możliwości zorganizowania międzynarodowych kursów kształcenia specjalistów różnych dyscyplin związanych z restauracją.

(***)
Mniejszości narodowe czy kultury regionalne. Państwa uczestniczące, uznając wkład, jaki mniejszości narodowe lub kultury regionalne mogą wnieść we współpracę między nimi w różnych dziedzinach kultury, zamierzają, w przypadku istnienia takich mniejszości lub kultur na ich terytorium, ułatwić ten wkład, biorąc pod uwagę uzasadnione interesy ich członków.

4.  Współpraca i wymiany w dziedzinie edukacji #

Państwa uczestniczące,

Świadome, że rozwój stosunków o charakterze międzynarodowym w dziedzinie oświaty i nauki przyczynia się do lepszego wzajemnego zrozumienia i jest z korzyścią dla wszystkich narodów, jak również z korzyścią dla przyszłych pokoleń,

przygotowane do ułatwiania, między organizacjami, instytucjami i osobami zajmującymi się edukacją i nauką, dalszego rozwoju wymiany wiedzy i doświadczeń oraz kontaktów, na podstawie specjalnych porozumień tam, gdzie jest to konieczne,

pragnąc wzmocnić powiązania między instytucjami oświatowymi i naukowymi, a także zachęcać je do współpracy w sektorach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, zwłaszcza tam, gdzie poziom wiedzy i zasobów wymaga międzynarodowej współpracy,

Przekonane, że postępowi w tych dziedzinach powinna towarzyszyć i być wspierana szersza znajomość języków obcych,

Wyrażamy w tym celu swój zamiar w szczególności:

(A) Rozszerzenie relacji #

Rozszerzanie i doskonalenie na różnych poziomach współpracy i powiązań w dziedzinie oświaty i nauki, w szczególności poprzez:

• zawieranie, w stosownych przypadkach, dwustronnych lub wielostronnych umów przewidujących współpracę i wymianę między instytucjami państwowymi, organizacjami pozarządowymi oraz osobami prowadzącymi działalność edukacyjną i naukową, mając na uwadze zarówno potrzebę elastyczności, jak i pełniejszego wykorzystania istniejących umów i porozumień;
• promowanie zawierania bezpośrednich porozumień między uniwersytetami i innymi instytucjami szkolnictwa wyższego i badań, w ramach porozumień między rządami, tam gdzie jest to właściwe;
• zachęcanie osób zajmujących się edukacją i nauką do bezpośrednich kontaktów i komunikowania się”, w tym także na podstawie specjalnych porozumień lub porozumień tam, gdzie są one właściwe.

(B) Dostęp i wymiany #

Poprawić dostęp, na wzajemnie akceptowalnych warunkach, dla studentów, nauczycieli i naukowców Państw uczestniczących do wzajemnych instytucji oświatowych, kulturalnych i naukowych oraz zintensyfikować wymianę między tymi instytucjami we wszystkich dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, w szczególności poprzez:

• zwiększenie wymiany informacji o możliwościach studiowania i kursach dostępnych dla zagranicznych uczestników, a także o warunkach ich przyjmowania i przyjmowania;
• ułatwianie podróżowania między państwami uczestniczącymi naukowcom, nauczycielom i studentom w celu studiowania, nauczania i prowadzenia badań, a także w celu pogłębiania wiedzy o wzajemnym dorobku edukacyjnym, kulturalnym i naukowym;
• zachęcanie do przyznawania stypendiów na studia, nauczanie i badania w swoich krajach naukowcom, nauczycielom i studentom z innych uczestniczących państw;
• tworzenie, rozwijanie lub wspieranie programów zapewniających szerszą wymianę naukowców, nauczycieli i studentów, w tym organizowanie sympozjów, seminariów i wspólnych projektów oraz wymianę informacji edukacyjnych i naukowych, takich jak publikacje uniwersyteckie i materiały z bibliotek;
• promowanie skutecznej realizacji takich rozwiązań i programów poprzez dostarczanie naukowcom, nauczycielom i studentom w odpowiednim czasie bardziej szczegółowych informacji na temat ich miejsca na uniwersytetach i instytutach oraz przewidzianych dla nich programów; poprzez umożliwienie im korzystania z odpowiednich materiałów naukowych, naukowych i otwartych materiałów archiwalnych; oraz ułatwiając im podróżowanie po państwie przyjmującym w celu podjęcia studiów lub badań, jak również w formie wycieczek wakacyjnych na podstawie zwykłych procedur;
• promowanie dokładniejszej oceny problemów porównywania i równoważności stopni i dyplomów naukowych poprzez wspieranie wymiany informacji na temat organizacji, czasu trwania i treści studiów, porównywanie metod oceny poziomu wiedzy i kwalifikacji akademickich oraz, w przypadku gdy wykonalne, dochodząc do wzajemnego uznawania stopni i dyplomów akademickich albo w drodze porozumień rządowych, tam gdzie to konieczne, albo w drodze bezpośrednich porozumień między uniwersytetami i innymi instytucjami szkolnictwa wyższego i badawczymi;
• zalecając ponadto odpowiednim organizacjom międzynarodowym wzmożenie wysiłków w celu osiągnięcia ogólnie akceptowalnego rozwiązania problemów porównania i równoważności stopni naukowych i dyplomów.

(C)  Nauka #

W zakresie swoich kompetencji do poszerzania i doskonalenia współpracy i wymiany w dziedzinie nauki, w szczególności:

Zwiększyć, na zasadzie dwustronnej lub wielostronnej, wymianę i rozpowszechnianie informacji i dokumentacji naukowej za pomocą takich środków, jak:

• szersze udostępnianie tych informacji naukowcom i pracownikom naukowym innych uczestniczących państw poprzez, na przykład, udział w międzynarodowych programach wymiany informacji lub poprzez inne odpowiednie ustalenia;
• poszerzanie i ułatwianie wymiany próbek i innych materiałów naukowych wykorzystywanych w szczególności do badań podstawowych w dziedzinie nauk przyrodniczych i medycyny;
• zachęcanie instytucji naukowych i uniwersytetów do pełniejszego i regularnego informowania się nawzajem o swoich bieżących i planowanych pracach badawczych w dziedzinach będących przedmiotem wspólnego zainteresowania.

Ułatwiać rozszerzanie komunikacji i bezpośrednich kontaktów między uniwersytetami, instytucjami naukowymi i stowarzyszeniami, a także między naukowcami i pracownikami naukowymi, w tym w razie potrzeby na podstawie specjalnych umów lub porozumień, za pomocą takich środków jak:

• dalsze rozwijanie wymiany naukowców i pracowników badawczych oraz zachęcanie do organizowania spotkań przygotowawczych lub grup roboczych dotyczących tematów badawczych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania;
• zachęcanie do tworzenia wspólnych zespołów naukowców do realizacji projektów badawczych w ramach uzgodnień instytucji naukowych kilku krajów;
• pomoc w organizacji i sprawnym funkcjonowaniu międzynarodowych konferencji i seminariów oraz udział w nich ich naukowców i pracowników naukowych;
• ponadto przewidując w niedalekiej przyszłości „Forum Naukowe” w formie spotkania czołowych osobistości nauki z uczestniczących Państw w celu omówienia wzajemnie powiązanych problemów będących przedmiotem wspólnego zainteresowania, dotyczących obecnego i przyszłego rozwoju nauki oraz wspierania rozszerzania kontaktów , komunikację i wymianę informacji między instytucjami naukowymi i naukowcami;
• przewidując z wyprzedzeniem spotkanie ekspertów reprezentujących uczestniczące państwa i ich krajowe instytucje naukowe w celu przygotowania takiego „forum naukowego” w porozumieniu z odpowiednimi organizacjami międzynarodowymi, takimi jak UNESCO i ECE;
• rozważenie we właściwym czasie, jakie dalsze kroki można podjąć w odniesieniu do „forum naukowego”.

Rozwijać w dziedzinie badań naukowych, na zasadach dwustronnych lub wielostronnych, koordynację programów realizowanych w państwach uczestniczących oraz organizowanie wspólnych programów, zwłaszcza w dziedzinach wymienionych poniżej, które mogą wymagać połączonych wysiłków naukowców aw niektórych przypadkach użycie kosztownego lub unikalnego sprzętu. Lista przedmiotów w tych obszarach ma charakter ilustracyjny; a konkretne projekty musiałyby zostać określone później przez potencjalnych partnerów w uczestniczących państwach, z uwzględnieniem wkładu, jaki mogłyby wnieść odpowiednie organizacje międzynarodowe i instytucje naukowe:

• nauki ścisłe i przyrodnicze, w szczególności badania podstawowe w takich dziedzinach jak matematyka, fizyka, fizyka teoretyczna, geofizyka, chemia, biologia, ekologia i astronomia;
• medycyny, w szczególności badań podstawowych w zakresie chorób nowotworowych i sercowo-naczyniowych, badań nad chorobami endemicznymi w krajach rozwijających się, a także badań medyczno-społecznych ze szczególnym uwzględnieniem chorób zawodowych, rehabilitacji osób niepełnosprawnych oraz opieki nad matkami, dziećmi i osoby starsze;
• nauki humanistyczne i społeczne, takie jak historia, geografia, filozofia, psychologia, badania pedagogiczne, językoznawstwo, socjologia, nauki prawne, polityczne i ekonomiczne; studia porównawcze zjawisk społecznych, socjoekonomicznych i kulturowych będących przedmiotem wspólnego zainteresowania uczestniczących państw, zwłaszcza problemów środowiska człowieka i rozwoju miast; oraz badania naukowe nad metodami konserwacji i restauracji zabytków i dzieł sztuki.

(D) Języki obce i cywilizacje #

Zachęcanie do nauki języków obcych i cywilizacji jako ważnego środka rozszerzania komunikacji między narodami w celu lepszego poznania kultury każdego kraju, a także w celu wzmocnienia współpracy międzynarodowej; w tym celu stymulowanie, w ramach swoich kompetencji, dalszego rozwoju i doskonalenia nauczania języków obcych oraz zróżnicowania wyboru języków nauczanych na różnych poziomach, zwracając należytą uwagę na języki mniej rozpowszechnione lub mniej nauczane, a w szczególności:

• zintensyfikować współpracę mającą na celu doskonalenie nauczania języków obcych poprzez wymianę informacji i doświadczeń dotyczących opracowywania i stosowania nowoczesnych metod nauczania i pomocy technicznych, dostosowanych do potrzeb różnych kategorii uczniów, w tym metod przyspieszonego nauczania; oraz rozważyć możliwość prowadzenia dwustronnych lub wielostronnych badań nad nowymi metodami nauczania języków obcych;
• zachęcanie do współpracy między zainteresowanymi instytucjami, na zasadzie dwustronnej lub wielostronnej, mającej na celu pełniejsze wykorzystanie zasobów nowoczesnych technologii edukacyjnych w nauczaniu języków, na przykład poprzez badania porównawcze prowadzone przez ich specjalistów oraz, w uzgodnionych przypadkach, poprzez wymianę lub transfer materiałów audio -materiały wizualne, materiały wykorzystywane do przygotowania podręczników, a także informacje o nowych rodzajach sprzętu technicznego wykorzystywanego do nauczania języków;
• promowanie wymiany informacji na temat doświadczeń zdobytych w ramach kształcenia nauczycieli języków obcych oraz intensyfikacja dwustronnej wymiany nauczycieli języków obcych i studentów oraz ułatwianie im udziału w letnich kursach języków i cywilizacji, gdziekolwiek są one organizowane;
• zachęcanie do współpracy ekspertów w dziedzinie leksykografii w celu określenia niezbędnych ekwiwalentów terminologicznych, zwłaszcza w dyscyplinach naukowych i technicznych, w celu ułatwienia kontaktów między instytucjami naukowymi a specjalistami;
• promowanie szerszego rozpowszechniania nauki języków obcych w różnych typach szkół średnich i większych możliwości wyboru między większą liczbą języków europejskich; iw tym kontekście do rozważenia, tam gdzie jest to właściwe, możliwości rozwoju rekrutacji i szkolenia nauczycieli, jak również organizacji wymaganych grup studenckich;
• sprzyjać w szkolnictwie wyższym szerszemu wyborowi języków oferowanych studentom języków obcych oraz większym możliwościom nauki różnych języków obcych dla innych studentów; także ułatwianie, tam gdzie jest to pożądane, organizacji kursów języków i cywilizacji, na podstawie specjalnych uzgodnień, w miarę potrzeby, prowadzonych przez wykładowców zagranicznych, w szczególności z krajów europejskich, w których języki są mniej rozpowszechnione lub których mniej się uczy;
• promowanie, w ramach edukacji dorosłych, dalszego rozwoju specjalistycznych programów, dostosowanych do różnych potrzeb i zainteresowań, do nauczania języków obcych dla własnych mieszkańców oraz języków krajów przyjmujących dla zainteresowanych osób dorosłych z innych krajów; w tym kontekście zachęcanie zainteresowanych instytucji do współpracy, na przykład przy opracowywaniu programów nauczania przez radio i telewizję oraz metodami przyspieszonymi, a także, tam gdzie jest to pożądane, przy określaniu celów studiów dla takich programów, mając na uwadze osiągnięcie na porównywalnych poziomach znajomości języka;
• zachęcanie do łączenia, tam gdzie jest to właściwe, nauczania języków obcych z badaniem odpowiednich cywilizacji, a także podejmowanie dalszych wysiłków w celu pobudzenia zainteresowania nauką języków obcych, w tym odpowiednich zajęć pozalekcyjnych.

mi) Metody nauczania #

Promowanie dwustronnej lub wielostronnej wymiany doświadczeń w zakresie metod nauczania na wszystkich poziomach edukacji, w tym stosowanych w kształceniu ustawicznym i kształceniu dorosłych, a także wymiany materiałów dydaktycznych, w szczególności poprzez:

• dalsze rozwijanie różnych form kontaktów i współpracy w różnych dziedzinach pedagogiki, np. poprzez badania porównawcze lub wspólne prowadzone przez zainteresowane instytucje lub poprzez wymianę informacji o wynikach eksperymentów dydaktycznych;
• zintensyfikowanie wymiany informacji o metodach nauczania stosowanych w różnych systemach oświaty oraz o wynikach badań nad procesami zdobywania wiedzy przez uczniów i studentów, z uwzględnieniem odpowiedniego doświadczenia w różnych typach kształcenia specjalistycznego;
• ułatwianie wymiany doświadczeń w zakresie organizacji i funkcjonowania oświaty przeznaczonej dla dorosłych oraz kształcenia ustawicznego, relacji między tymi formami i poziomami kształcenia, a także w zakresie sposobów dostosowania kształcenia, w tym kształcenia zawodowego i technicznego, do potrzeb rozwój gospodarczy i społeczny w swoich krajach;
• zachęcanie do wymiany doświadczeń w edukacji młodzieży i dorosłych w międzynarodowym rozumieniu, ze szczególnym uwzględnieniem tych głównych problemów ludzkości, których rozwiązanie wymaga wspólnego podejścia i szerszej współpracy międzynarodowej;
• zachęcanie do wymiany materiałów dydaktycznych – w tym podręczników szkolnych, mając na uwadze możliwość promowania wzajemnego poznania i ułatwienia prezentacji każdego kraju w takich książkach – oraz wymiany informacji o nowinkach technicznych w dziedzinie edukacji.

(***)
Mniejszości narodowe czy kultury regionalne. Państwa uczestniczące, uznając wkład, jaki mniejszości narodowe lub kultury regionalne mogą wnieść we współpracę między nimi w różnych dziedzinach edukacji, zamierzają, w przypadku gdy takie mniejszości lub kultury istnieją na ich terytorium, ułatwić ten wkład, biorąc pod uwagę uzasadnione interesy ich członków.

Kontynuacja konferencji #

Państwa uczestniczące,

rozważywszy i oceniwszy postęp dokonany na Konferencji Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie,

Zważywszy ponadto, że w szerszym kontekście światowym Konferencja jest ważną częścią procesu poprawy bezpieczeństwa i rozwoju współpracy w Europie oraz że jej wyniki wniosą znaczący wkład w ten proces,

Zmierzając do realizacji postanowień Aktu Końcowego Konferencji w celu pełnego urzeczywistnienia jego rezultatów, a tym samym dalszego procesu poprawy bezpieczeństwa i rozwoju współpracy w Europie,

przekonane, że dla osiągnięcia celów, do których dąży Konferencja, powinny podejmować dalsze jednostronne, dwustronne i wielostronne wysiłki oraz kontynuować, w odpowiednich formach określonych poniżej, wielostronny proces zainicjowany przez Konferencję,

1. #

Deklarują swoją determinację, aby w okresie następującym po Konferencji należycie uwzględnić i wprowadzić w życie postanowienia Aktu Końcowego Konferencji:

(A) #

jednostronnie we wszystkich przypadkach, które nadają się do takiego działania;

(B) #

dwustronnie, w drodze negocjacji z innymi uczestniczącymi państwami;

(C) #

wielostronnie, poprzez spotkania ekspertów państw uczestniczących, a także w ramach istniejących organizacji międzynarodowych, takich jak Europejska Komisja Gospodarcza Organizacji Narodów Zjednoczonych i UNESCO, w zakresie współpracy edukacyjnej, naukowej i kulturalnej;

2. #

Deklarują ponadto swoją determinację do kontynuowania wielostronnego procesu zainicjowanego przez Konferencję:

(A) #

poprzez przystąpienie do gruntownej wymiany poglądów zarówno na temat realizacji postanowień Aktu Końcowego, jak i zadań określonych przez Konferencję, a także, w kontekście poruszanych przez nią zagadnień, na pogłębienie ich wzajemnych stosunków, poprawy bezpieczeństwa i rozwoju współpracy w Europie oraz rozwoju procesu odprężenia w przyszłości;

(B) #

organizując w tym celu spotkania w gronie swoich przedstawicieli, poczynając od spotkania na szczeblu przedstawicieli powołanych przez ministrów spraw zagranicznych. Spotkanie to określi odpowiednie warunki organizacji innych spotkań, które mogą obejmować dalsze podobne spotkania oraz możliwość zwołania nowej Konferencji;

3. #

Pierwsze ze spotkań wskazanych powyżej odbędzie się w Belgradzie w 1977 r. Spotkanie przygotowawcze w celu zorganizowania tego spotkania odbędzie się w Belgradzie 15 czerwca 1977 r. Spotkanie przygotowawcze zdecyduje o dacie, czasie trwania, porządku dziennym i innych zasadach spotkania przedstawicieli wyznaczonych przez ministrów spraw zagranicznych;

4. #

Regulamin wewnętrzny, metody pracy i skala podziału wydatków Konferencji będą, mutatis mutandis, stosowane do posiedzeń przewidzianych w ustępach 1 (c), 2 i 3 powyżej. Wszystkie wyżej wymienione spotkania będą odbywać się rotacyjnie w państwach uczestniczących. Usługi sekretariatu technicznego będą świadczone przez państwo przyjmujące.

Oryginał niniejszego Aktu Końcowego, sporządzony w języku angielskim, francuskim, niemieckim, włoskim, rosyjskim i hiszpańskim, zostanie przekazany Rządowi Republiki Finlandii, który zachowa go w swoich archiwach. Każde z uczestniczących Państw otrzyma od Rządu Republiki Finlandii kopię niniejszego Aktu Końcowego.

Tekst niniejszego Aktu Końcowego zostanie opublikowany w każdym Państwie uczestniczącym, które go rozpowszechni i rozpowszechni jak najszerzej.

Rząd Republiki Finlandii jest proszony o przekazanie Sekretarzowi Generalnemu Organizacji Narodów Zjednoczonych tekstu niniejszego Aktu Końcowego, który nie podlega rejestracji zgodnie z artykułem 102 Karty Narodów Zjednoczonych, w celu jego rozpowszechnienia wszystkim członkom Organizacji jako oficjalny dokument Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Rząd Republiki Finlandii jest również proszony o przekazanie tekstu niniejszego Aktu Końcowego Dyrektorowi Generalnemu UNESCO i Sekretarzowi Wykonawczemu Europejskiej Komisji Gospodarczej Organizacji Narodów Zjednoczonych.

Dlatego niżej podpisani Wysocy Przedstawiciele Państw uczestniczących, świadomi wysokiego znaczenia politycznego, jakie przywiązują do wyników Konferencji, i deklarując swoją determinację do działania zgodnie z postanowieniami zawartymi w powyższych tekstach, złożyli swoje podpisy poniżej:

Ratyfikacje od maja 2016 r #

Liczba ratyfikacji: 57 #

Albania, Andora, Armenia, Austria, Azerbejdżan, Białoruś, Belgia, Bośnia i Hercegowina, Bułgaria, Kanada, Chorwacja, Cypr, Czechy, Dania, Estonia, Unia Europejska, Finlandia, Francja, Gruzja, Niemcy, Grecja, Stolica Apostolska, Węgry , Islandia, Irlandia, Włochy, Kazachstan, Kirgistan, Łotwa, Liechtenstein, Litwa, Luksemburg, Macedonia, Malta, Mołdawia, Monako, Czarnogóra, Holandia, Norwegia, Polska, Portugalia, Rumunia, Rosja, San Marino, Serbia, Słowacja, Słowenia , Hiszpania, Szwecja, Szwajcaria, Tadżykistan, Turcja, Turkmenistan, Ukraina, Wielka Brytania, Stany Zjednoczone Ameryki, Uzbekistan.

[*]
Uznając, że w wielu przypadkach dziennikarze zagraniczni zatrudniają odpowiedni personel lokalny, państwa uczestniczące zauważają, że powyższe postanowienia będą miały zastosowanie, z zastrzeżeniem przestrzegania odpowiednich zasad, do osób z innych państw uczestniczących, które są regularnie i zawodowo zaangażowane jako technicy, fotografowie lub operatorzy prasy, radia, telewizji lub kina.

[*]
Powyżej przytoczono tylko te części Aktu Końcowego z Helsinek, które dotyczą kwestii związanych z bezpieczeństwem w Europie.