Dz.U.UE.L.2012.197.38
(wersja przekształcona)
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 192 ust. 1,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego 1 ,
uwzględniając opinię Komitetu Regionów 2 ,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą 3 ,
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) Do dyrektywy 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego (WEEE) mają być wprowadzone zasadnicze zmiany 4 . Dla zachowania przejrzystości dyrektywa ta powinna zostać przekształcona.
(2) Cele polityki Unii w dziedzinie środowiska to, w szczególności, zachowanie, ochrona i poprawa jakości środowiska, ochrona zdrowia ludzkiego oraz ostrożne i racjonalne wykorzystywanie zasobów naturalnych. Polityka ta opiera się na zasadzie ostrożności oraz na zasadach działania zapobiegawczego, naprawiania szkody w pierwszym rzędzie u źródła i na zasadzie “zanieczyszczający płaci”.
(3) Wspólnotowy program polityki i działań w odniesieniu do środowiska naturalnego i zrównoważonego rozwoju (piąty program działań w dziedzinie ochrony środowiska naturalnego) 5 stanowił, iż osiągnięcie zrównoważonego rozwoju wymaga znaczących zmian w bieżących wzorcach rozwoju, produkcji, zużycia oraz zachowania i zaleca, między innymi, ograniczenie konsumpcyjnego marnotrawienia zasobów naturalnych oraz zapobieganie zanieczyszczeniom. Program ten wymieniał zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (WEEE) jako jeden z obszarów docelowych, wymagających uregulowania w świetle stosowania zasad zapobiegania, odzysku oraz bezpiecznego unieszkodliwiania odpadów.
(4) Niniejsza dyrektywa stanowi uzupełnienie podstawowego unijnego prawodawstwa w dziedzinie gospodarowania odpadami, takiego jak dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów 6 . Niniejsza dyrektywa odnosi się do definicji zawartej w tej dyrektywie, w tym definicji odpadów oraz ogólnych czynności związanych z gospodarowaniem odpadami. Definicja zbierania zawarta w dyrektywie 2008/98/WE obejmuje wstępne sortowanie i wstępne magazynowanie odpadów do celów ich transportu do zakładu przetwarzania. Dyrektywa 2009/125/WE Parlamentu Europejskiego i Rady 7 ustanawia ogólne zasady ustalania wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią i umożliwia przyjęcie specjalnych wymogów dotyczących ekoprojektu dla produktów związanych z energią, które mogą być również objęte niniejszą dyrektywą. Dyrektywa 2009/125/WE i przyjęte na jej mocy środki wykonawcze nie naruszają unijnego prawodawstwa w dziedzinie gospodarowania odpadami. Dyrektywa 2002/95/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie ograniczenia stosowania niektórych niebezpiecznych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym 8 wymaga zastąpienia zabronionych substancji w sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (EEE) objętym jej zakresem.
(5) Wraz z powiększaniem się rynku i skracaniem się cyklów innowacyjnych sprzęt jest wymieniany coraz częściej, tak że EEE staje się szybko rosnącym źródłem odpadów. Dyrektywa 2002/95/WE wprawdzie przyczyniła się skutecznie do ograniczenia substancji niebezpiecznych zawartych w nowym EEE, jednak substancje niebezpieczne takie jak rtęć, kadm, ołów, sześciowartościowy chrom oraz polichlorowane bifenyle (PCB), a także substancje zubożające warstwę ozonową będą w dalszym ciągu przez wiele lat obecne w WEEE. Zawartość niebezpiecznych części składowych w EEE jest głównym problemem podczas gospodarowania odpadami, a recykling WEEE jest realizowany w niewystarczającym zakresie. Brak recyklingu powoduje utratę cennych zasobów.
(6) Celem niniejszej dyrektywy jest przyczynianie się do zrównoważonej produkcji i konsumpcji poprzez – w pierwszej kolejności – ograniczenie ilości WEEE, a ponadto poprzez ponowne użycie, recykling oraz inne formy odzysku takich odpadów tak, aby ograniczyć ilość unieszkodliwianych odpadów i przyczynić się do wydajnego wykorzystywania zasobów oraz do odzyskiwania cennych surowców wtórnych. Jest nim również dążenie do poprawy ekologicznego charakteru działalności wszystkich podmiotów zaangażowanych w cykl życia EEE, tzn. producentów, dystrybutorów i konsumentów, a w szczególności podmiotów bezpośrednio zaangażowanych w zbieranie i przetwarzanie WEEE. W szczególności realizowane w różny sposób w poszczególnych krajach zasady odpowiedzialności producenta mogą prowadzić do znacznych rozbieżności w obciążeniu finansowym podmiotów gospodarczych. Zróżnicowana polityka w dziedzinie gospodarowania WEEE w poszczególnych krajach niekorzystnie wpływa na skuteczność realizacji strategii recyklingu. Z tego powodu najważniejsze kryteria należy ustanowić na poziomie Unii, należy też opracować minimalne normy dotyczące przetwarzania WEEE.
(7) Przepisy niniejszej dyrektywy powinno stosować się do produktów oraz producentów, bez względu na technikę sprzedaży, w tym także sprzedaż na odległość i sprzedaż elektroniczną. W związku z tym, o ile jest to wykonalne, obowiązki producentów oraz dystrybutorów korzystających z kanałów sprzedaży na odległość oraz sprzedaży elektronicznej powinny przyjąć taką samą formę oraz powinny być wprowadzane w życie w ten sam sposób co dla podmiotów korzystających z innych kanałów dystrybucji, w celu uniknięcia sytuacji, w której podmioty korzystające z innych kanałów dystrybucji ponosiłyby koszty wynikające z niniejszej dyrektywy, spowodowane przez WEEE powstały ze sprzętu sprzedanego na odległość lub w drodze elektronicznej.
(8) W celu wypełnienia zobowiązań na mocy niniejszej dyrektywy w danym państwie członkowskim, producent powinien mieć siedzibę w tym państwie członkowskim. W drodze wyjątku, celem zmniejszenia istniejących przeszkód we właściwym funkcjonowaniu rynku wewnętrznego i obciążeń administracyjnych, państwa członkowskie powinny zezwolić producentom nieposiadającym siedziby na ich terytorium, ale mającym siedzibę w innym państwie członkowskim, na wyznaczenie autoryzowanego przedstawiciela, który jest odpowiedzialny za wypełnianie obowiązków tego producenta wynikających z niniejszej dyrektywy. Ponadto należy ograniczyć obciążenia administracyjne, upraszczając procedury rejestracji i przekazywania sprawozdań oraz zapobiegając podwójnemu ponoszeniu opłat za rejestrację w poszczególnych państwach członkowskich.
(9) Zakres stosowania niniejszej dyrektywy powinien obejmować wszelkiego rodzaju EEE używany przez konsumentów oraz EEE przeznaczony do użytku profesjonalnego. Niniejszą dyrektywę powinno się stosować bez uszczerbku dla prawodawstwa unijnego w sprawie bezpieczeństwa oraz wymogów zdrowotnych chroniących wszystkie podmioty mające styczność z WEEE, a także dla specyficznego prawodawstwa unijnego w sprawie gospodarowania odpadami, w szczególności dyrektywy 2006/66/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 6 września 2006 r. w sprawie baterii i akumulatorów oraz zużytych baterii i akumulatorów 9 oraz dla prawodawstwa unijnego w dziedzinie projektowania produktu, w szczególności dyrektywy 2009/125/WE. Przygotowanie do ponownego użycia, odzysk i recykling zużytego sprzętu chłodniczego i zużytych substancji chłodzących, ich mieszanin lub składników powinny się odbywać zgodnie z odpowiednim prawodawstwem unijnym, w szczególności z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (WE) nr 1005/2009 z dnia 16 września 2009 r. w sprawie substancji zubożających warstwę ozonową 10 oraz rozporządzeniem (WE) nr 842/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 17 maja 2006 r. w sprawie niektórych fluorowanych gazów cieplarnianych 11 . Cele niniejszej dyrektywy można osiągnąć bez konieczności włączania do jej zakresu stosowania wielkogabarytowych stałych instalacji, takich jak platformy wiertnicze, systemy transportu bagażu na lotniskach lub windy. Jednak sprzęt, który nie jest zaprojektowany i zainstalowany specjalnie jako część tych instalacji oraz który może spełniać swoją funkcję nawet jeżeli nie jest częścią tych instalacji, powinien być objęty zakresem niniejszej dyrektywy. Odnosi się to na przykład do sprzętu takiego jak sprzęt oświetleniowy czy panele fotowoltaiczne.
(10) W niniejszej dyrektywie należy umieścić pewne definicje, aby określić jej zakres stosowania. Jednakże w ramach przeglądu zakresu stosowania należy doprecyzować definicję EEE, aby zbliżyć do siebie odnośne środki krajowe oraz powszechnie przyjęte, mające zastosowanie i utrwalone w państwach członkowskich praktyki.
(11) Wymogi dotyczące ekoprojektu ułatwiające ponowne użycie, demontaż i odzysk WEEE powinny zostać ustanowione w ramach środków wykonawczych do dyrektywy 2009/125/WE. Aby zoptymalizować ponowne użycie i odzysk poprzez odpowiednie projektowanie produktów, należy uwzględnić cały cykl życia danego produktu.
(12) Ustanowienie w niniejszej dyrektywie odpowiedzialności producenta jest jednym ze środków zachęcających do projektowania oraz produkcji EEE w sposób w pełni uwzględniający oraz ułatwiający jego naprawę, prawdopodobną modernizację, ponowne użycie, demontaż oraz recykling.
(13) Aby zagwarantować bezpieczeństwo oraz zdrowie personelu dystrybutora zaangażowanego w zwrot i gospodarowanie WEEE, państwa członkowskie powinny – zgodnie z prawodawstwem krajowym i unijnym w sprawie wymogów bezpieczeństwa i zdrowia – ustalić warunki, na których dystrybutorzy mogą odmówić zwrotu.
(14) Selektywna zbiórka stanowi warunek konieczny do zagwarantowania właściwego przetwarzania i recyklingu WEEE oraz jest niezbędna do osiągnięcia wybranego w Unii poziomu ochrony zdrowia ludzkiego i środowiska. Konsumenci muszą się aktywnie przyczyniać do pomyślnej realizacji takiej zbiórki oraz należy ich zachęcać do zwrotu WEEE. W tym celu należy ustanowić dogodną infrastrukturę zwrotu WEEE, w tym publiczne punkty zbierania, gdzie gospodarstwa domowe powinny mieć możliwość zwrócenia swoich odpadów co najmniej nieodpłatnie. W przyczynianiu się do skutecznego zbierania WEEE istotną rolę odgrywają dystrybutorzy. Dlatego punkty zbierania dla małogabarytowego WEEE, tworzone w punktach sprzedaży detalicznej, nie powinny podlegać wymogom rejestracji lub uzyskania zezwolenia przewidzianym w dyrektywie 2008/98/WE.
(15) Aby osiągnąć wybrany poziom bezpieczeństwa oraz zharmonizowane, unijne cele w zakresie środowiska, państwa członkowskie powinny przyjąć właściwe środki, by zminimalizować pozbywanie się WEEE jako nieposortowanych odpadów komunalnych oraz by osiągnąć wysoki poziom selektywnej zbiórki WEEE. Aby zapewnić podejmowanie przez państwa członkowskie wysiłków na rzecz ustanowienia efektywnych systemów zbierania odpadów, powinno się od nich wymagać osiągnięcia wysokiego poziomu zbierania WEEE, w szczególności urządzeń chłodniczych i zamrażających zawierających substancje zubożające warstwę ozonową i fluorowane gazy cieplarniane, ze względu na ich znaczny wpływ na środowisko oraz w związku ze zobowiązaniami zawartymi w rozporządzeniu (WE) nr 842/2006 i rozporządzeniu (WE) nr 1005/2009. Dane zawarte w ocenie skutków przeprowadzonej przez Komisję w 2008 r. wskazują, że 65 % EEE wprowadzonego do obrotu było już wtedy zbierane selektywnie, jednak ponad połowa tej ilości była prawdopodobnie poddawana niewłaściwemu przetwarzaniu i nielegalnie wywożona, a nawet jeżeli była odpowiednio przetwarzana, nie było to zgłaszane. Prowadzi to do utraty cennych surowców wtórnych, do degradacji środowiska i do podawania niespójnych danych. By zapobiec tej sytuacji, konieczne jest ustalenie ambitnego celu dotyczącego zbierania oraz zapewnienie przyjaznego dla środowiska przetwarzania zebranego WEEE i odpowiedniego informowania o tym. Właściwe jest ustalenie minimalnych wymogów w zakresie przemieszczania używanego EEE, co do którego zachodzi podejrzenie, że jest WEEE; przy których stosowaniu państwa członkowskie mogą uwzględniać wszelkie stosowane wytyczne korespondentów opracowane w kontekście wprowadzania w życie rozporządzenia (WE) nr 1013/2006 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 14 czerwca 2006 r. w sprawie przemieszczania odpadów 12 . Takie minimalne wymogi powinny w każdym wypadku mieć na celu uniknięcie niepożądanej wysyłki niesprawnego EEE do krajów rozwijających się.
(16) Ustalanie ambitnych celów zbierania powinno być oparte na ilości wytwarzanego WEEE w należyty sposób, uwzględniając zróżnicowane cykle życia produktów w państwach członkowskich, rynki nienasycone produktami i EEE o długim cyklu życia. Dlatego należy w niedalekiej przyszłości opracować metodykę obliczania poziomów zbierania na podstawie wytwarzanego WEEE. Zgodnie z obecnymi szacunkami poziom zbierania wytwarzanego WEEE wynoszący 85 % odpowiada zasadniczo poziomowi zbierania wynoszącemu 65 % średniej masy EEE wprowadzonego do obrotu w poprzednich trzech latach.
(17) Aby zapobiec przenikaniu zanieczyszczeń do materiału pochodzącego z recyklingu lub do strumienia odpadów, niezbędne jest właściwe przetwarzanie WEEE. Przetwarzanie takie jest najbardziej skutecznym środkiem zapewnienia zgodności z wybranym w Unii poziomem ochrony środowiska. Każdy zakład lub przedsiębiorstwo prowadzące zbieranie, recykling oraz przetwarzanie powinny spełniać minimalne standardy w celu zapobiegania negatywnemu wpływowi przetwarzania WEEE na środowisko. Należy stosować najlepsze dostępne techniki przetwarzania, odzysku oraz recyklingu, pod warunkiem że zapewniają one ochronę zdrowia ludzkiego oraz wysoki poziom ochrony środowiska. Definicje najlepszych technik przetwarzania, odzysku i recyklingu można dalej uściślać zgodnie z procedurami dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/1/WE z dnia 15 stycznia 2008 r. dotyczącej zintegrowanego zapobiegania zanieczyszczeniom i ich kontroli 13 .
(18) Komitet Naukowy ds. Pojawiających się i Nowo Rozpoznanych Zagrożeń dla Zdrowia, w swojej opinii z dnia 19 stycznia 2009 r. dotyczącej oceny zagrożeń ze strony produktów opartych na nanotechnologii, stwierdził, że narażenie na nanomateriały, które są trwale umocowane w dużych strukturach, np. w obwodach elektronicznych, może wystąpić w fazie odpadu i podczas recyklingu. Aby kontrolować ewentualne zagrożenia dla zdrowia ludzkiego i dla środowiska naturalnego wynikające z przetwarzania WEEE zawierającego nanomateriały, Komisja powinna ocenić, czy właściwe przetwarzanie może okazać się niezbędne.
(19) Zbieranie, magazynowanie, transport, przetwarzanie i recykling WEEE oraz jego przygotowanie do ponownego użycia odbywają się przy zastosowaniu podejścia ukierunkowanego na ochronę środowiska naturalnego i zdrowia ludzkiego oraz zachowanie surowców i mają na celu recykling cennych zasobów zawartych w EEE z myślą o zapewnieniu lepszych dostaw towarów w Unii.
(20) W stosownych przypadkach przygotowanie do ponownego użycia WEEE oraz jego części składowych, podzespołów i materiałów eksploatacyjnych należy traktować priorytetowo. Tam gdzie nie jest to najlepsze rozwiązanie, cały zebrany selektywnie WEEE należy przekazać do odzysku, który powinien umożliwić osiągnięcie wysokiego poziomu recyklingu i odzysku. Ponadto producentów należy zachęcać do stosowania materiału pochodzącego z recyklingu w nowym sprzęcie.
(21) Odzysk, przygotowanie do ponownego użycia i recykling WEEE należy wliczać do osiąganych celów określonych w niniejszej dyrektywie, tylko jeśli wspomniane procesy odzysku, przygotowania do ponownego użycia lub recyklingu nie są sprzeczne z innymi unijnymi lub krajowymi przepisami mającymi zastosowanie do sprzętu. Zapewnienie właściwego przygotowania do ponownego użycia, odzysku i recyklingu WEEE jest istotne dla zapewnienia racjonalnego gospodarowania zasobami i optymalnej dostawy zasobów.
(22) Na poziomie Unii muszą zostać ustanowione podstawowe zasady dotyczące finansowania gospodarowania WEEE, a programy finansowania muszą przyczyniać się do osiągania wysokich poziomów zbierania odpadów, a także do realizowania zasady odpowiedzialności producenta.
(23) Użytkownicy EEE pochodzącego z gospodarstw domowych powinni mieć możliwość zwrotu WEEE co najmniej nieodpłatnie. Producenci powinni finansować co najmniej odbieranie z punktów zbierania oraz przetwarzanie, odzysk i unieszkodliwianie WEEE. Państwa członkowskie powinny zachęcać producentów do brania pełnej odpowiedzialności za zbieranie WEEE, w szczególności poprzez finansowanie zbierania WEEE w całym łańcuchu zagospodarowania odpadów, w tym WEEE z gospodarstw domowych, w celu zapobieżenia sytuacji, w której selektywnie zebrany WEEE jest przetwarzany w sposób niezgodny z normami i nielegalnie wywożony, w celu utworzenia sprawiedliwych warunków poprzez harmonizację w całej Unii kwestii związanych z finansowaniem przez producentów oraz w celu przesunięcia opłat związanych ze zbieraniem tego rodzaju odpadów z ogólnego podatnika na użytkowników EEE zgodnie z zasadą “zanieczyszczający płaci”. Aby możliwie najskuteczniej zastosować ideę odpowiedzialności producenta, każdy producent powinien odpowiadać za finansowanie gospodarowania odpadami powstałymi z jego produktów. Producent powinien mieć możliwość podjęcia decyzji w sprawie wypełnienia tego obowiązku indywidualnie albo przystępując do zbiorowego systemu. Wprowadzając produkt do obrotu, każdy producent powinien przedłożyć gwarancję finansową zapobiegającą ponoszeniu kosztów gospodarowania WEEE, pochodzącym z produktów porzuconych, przez społeczeństwo lub innych producentów. Wszyscy istniejący producenci powinni być odpowiedzialni za finansowanie gospodarowania odpadami historycznymi poprzez zbiorowy program finansowania, w który wszyscy producenci obecni na rynku w chwili wystąpienia kosztów wnoszą proporcjonalny wkład. Zbiorowe programy finansowania nie powinny skutkować wykluczeniem producentów drobnych i niskodochodowych, importerów oraz nowych podmiotów wchodzących na rynek. Zbiorowe programy mogłyby wprowadzić zróżnicowane opłaty w zależności od tego, jak łatwo można dokonać recyklingu danego produktu i cennych surowców wtórnych wchodzących w jego skład. W przypadku sprzętu o długim cyklu życia, który objęty jest obecnie zakresem stosowania niniejszej dyrektywy, jak np. panele fotowoltaiczne, należy w jak najlepszy sposób wykorzystywać istniejące systemy zbierania i odzysku, pod warunkiem że spełniają one wymogi określone w niniejszej dyrektywie.
(24) Producenci mają możliwość dobrowolnego przedstawienia nabywcom, w chwili sprzedaży nowych produktów, kosztów zbierania, przetwarzania i unieszkodliwiania WEEE w sposób przyjazny dla środowiska. Jest to zgodne z komunikatem Komisji dotyczącym planu działania na rzecz zrównoważonej konsumpcji i produkcji oraz zrównoważonej polityki przemysłowej, w szczególności w odniesieniu do bardziej racjonalnej konsumpcji i zielonych zamówień publicznych.
(25) Do celów skutecznego zbierania WEEE niezbędne jest przekazanie użytkownikom informacji w sprawie wymogu zaniechania pozbywania się WEEE jako nieposortowanych odpadów komunalnych oraz wymogu selektywnej zbiórki WEEE, a także w sprawie systemów zbierania i ich znaczenia dla gospodarowania WEEE. Informacje te wymagają właściwego oznaczania EEE, który mógłby skończyć w koszach na śmieci lub podobnych punktach zbierania odpadów komunalnych.
(26) Informacje przekazywane przez producentów w sprawie identyfikacji materiałów i części składowych mają istotne znaczenie dla ułatwienia gospodarowania, w szczególności przetwarzania i odzysku lub recyklingu WEEE.
(27) Państwa członkowskie powinny zapewnić, by infrastruktura kontroli i nadzoru umożliwiała sprawdzenie właściwego wykonywania niniejszej dyrektywy, uwzględniając, między innymi, zalecenie 2001/331/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 4 kwietnia 2001 r. wprowadzające minimalne kryteria kontroli środowiskowej w państwach członkowskich 14 .
(28) Państwa członkowskie powinny przewidzieć skuteczne, proporcjonalne i odstraszające sankcje, które byłyby nakładane na osoby fizyczne i prawne odpowiedzialne za gospodarowanie odpadami w przypadku naruszenia przepisów niniejszej dyrektywy. Państwa członkowskie powinny również mieć możliwość podjęcia działań służących odzyskaniu kosztów działań podejmowanych w przypadkach nieprzestrzegania przepisów i działań zaradczych, nie naruszając dyrektywy 2004/35/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 kwietnia 2004 r. w sprawie odpowiedzialności za środowisko w odniesieniu do zapobiegania i zaradzania szkodom wyrządzonym środowisku naturalnemu 15 .
(29) Informacje w sprawie masy EEE wprowadzanego do obrotu w Unii, a także poziomów zbierania, przygotowania do ponownego użycia, w tym, o ile to możliwe, przygotowania do ponownego użycia całych urządzeń, odzysku lub recyklingu oraz wywozu WEEE zebranego zgodnie z niniejszą dyrektywą są niezbędne w celu monitorowania osiągania celów niniejszej dyrektywy. Do celów obliczania poziomów zbierania należy opracować wspólną metodykę obliczania masy EEE, aby ustalić między innymi, czy termin ten obejmuje rzeczywistą masę całego sprzętu w postaci, w jakiej został wprowadzony na rynek, wraz ze wszystkimi elementami składowymi, podzespołami, osprzętem i materiałami eksploatacyjnymi, ale z wyłączeniem opakowań, baterii oraz instrukcji użytkowania i obsługi.
(30) Należy zezwolić państwom członkowskim na wykonanie niektórych przepisów niniejszej dyrektywy w drodze umów zawieranych między właściwymi organami a zainteresowanymi sektorami gospodarki, pod warunkiem spełnienia poszczególnych wymogów.
(31) W celu sprostania trudnościom, z jakimi spotykają się państwa członkowskie przy osiąganiu poziomów zbierania, uwzględnienia postępu naukowo-technicznego oraz uzupełnienia przepisów dotyczących osiągania celów w zakresie odzysku należy przekazać Komisji uprawnienia do przyjęcia aktów zgodnie z art. 290 Traktatu o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE) w odniesieniu do przejściowych dostosowań dla niektórych państw członkowskich, dostosowania do postępu naukowo technicznego i przyjęcia szczegółowych przepisów dotyczących wliczania WEEE wywiezionych poza Unię w osiąganie celów w zakresie odzysku. Szczególnie ważne jest, aby w trakcie prac przygotowawczych Komisja prowadziła stosowne konsultacje, w tym z ekspertami. Przygotowując i opracowując akty delegowane, Komisja powinna zapewnić jednoczesne, terminowe i odpowiednie przekazywanie stosownych dokumentów Parlamentowi Europejskiemu i Radzie.
(32) W celu zapewnienia jednolitych warunków wykonywania niniejszej dyrektywy należy powierzyć Komisji uprawnienia wykonawcze. Uprawnienia te powinny być wykonywane zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 182/2011 z dnia 16 lutego 2011 r. ustanawiającym przepisy i zasady ogólne dotyczące trybu kontroli przez państwa członkowskie wykonywania uprawnień wykonawczych przez Komisję 16 .
(33) Zobowiązanie do transpozycji niniejszej dyrektywy do prawa krajowego powinno być ograniczone do tych przepisów, które stanowią zasadniczą zmianę w porównaniu z wcześniejszymi dyrektywami. Zobowiązanie do transpozycji przepisów, które nie uległy zmianie, wynika z wcześniejszych dyrektyw.
(34) Zgodnie ze wspólną deklaracją polityczną państw członkowskich i Komisji z dnia 28 września 2011 r. dotyczącą dokumentów wyjaśniających 17 państwa członkowskie zobowiązały się do dołączania, w uzasadnionych przypadkach, do powiadomienia o środkach transpozycji jednego lub więcej dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów służących transpozycji. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy ustawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione.
(35) Niniejsza dyrektywa nie powinna naruszać zobowiązań państw członkowskich dotyczących terminów transpozycji do prawa krajowego i rozpoczęcia stosowania dyrektyw określonych w załączniku XI część B.
(36) Ponieważ cel niniejszej dyrektywy nie może zostać osiągnięty w stopniu wystarczającym przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na zakres problemu możliwe jest jego lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, Unia może przyjąć środki zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności, określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tego celu,
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
Sporządzono w Strasburgu dnia 4 lipca 2012 r.
| W imieniu Parlamentu Europejskiego | W imieniu Rady |
| M. SCHULZ | A. D. MAVROYIANNIS |
| Przewodniczący | Przewodniczący |
ZAŁĄCZNIKI #
ZAŁĄCZNIK IX SYMBOL OZNAKOWANIA EEE #
Symbol wskazujący na selektywną zbiórkę EEE składa się z przekreślonego, kołowego kontenera na odpady, jak pokazano poniżej. Symbol należy nadrukować w sposób wyraźny, czytelny i uniemożliwiający zmycie lub starcie.
© Unia Europejska, http://eur-lex.europa.eu/
DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (UE) 2024/884
z dnia 13 marca 2024 r.
w sprawie zmiany dyrektywy 2012/19/UE
w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) #
(Tekst mający znaczenie dla EOG)
PARLAMENT EUROPEJSKI I RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
uwzględniając Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej, w szczególności jego art. 192 ust. 1,
uwzględniając wniosek Komisji Europejskiej,
po przekazaniu projektu aktu ustawodawczego parlamentom narodowym,
uwzględniając opinię Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego (1),
po konsultacji z Komitetem Regionów,
stanowiąc zgodnie ze zwykłą procedurą ustawodawczą (2),
a także mając na uwadze, co następuje:
(1) | Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE (3) weszła w życie w dniu 13 sierpnia 2012 r. i zastąpiła dyrektywę 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady (4). |
(2) | Panele fotowoltaiczne, które nie wchodziły w zakres stosowania dyrektywy 2002/96/WE, zostały objęte zakresem stosowania dyrektywy 2012/19/UE od dnia 13 sierpnia 2012 r. w rezultacie dodania ich do kategorii 4 załączników I i II, o czym mowa w art. 2 ust. 1 lit. a) dyrektywy 2012/19/UE. |
(3) | Art. 13 ust. 1 dyrektywy 2012/19/UE stanowi, że państwa członkowskie zapewniają, aby producenci sprzętu elektrycznego i elektronicznego (EEE) zapewniali finansowanie kosztów zbierania, przetwarzania, odzysku i przyjaznego dla środowiska unieszkodliwiania zużytego EEE (WEEE) pochodzącego od użytkowników innych niż gospodarstwa domowe, powstałego z produktów wprowadzonych do obrotu po dniu 13 sierpnia 2005 r. |
(4) | Dnia 25 stycznia 2022 r. Trybunał Sprawiedliwości Unii Europejskiej (zwany dalej „Trybunałem”) w wyroku w sprawie C-181/20 (5) stwierdził nieważność art. 13 ust. 1 dyrektywy 2012/19/UE w zakresie, w jakim dotyczy on paneli fotowoltaicznych wprowadzonych do obrotu w okresie od dnia 13 sierpnia 2005 r. do dnia 13 sierpnia 2012 r., z powodu nieuzasadnionego skutku wstecznego. Trybunał orzekł, że przed przyjęciem dyrektywy 2012/19/UE prawodawca Unii pozostawił państwom członkowskim wybór, czy koszty gospodarowania odpadami pochodzącymi z paneli fotowoltaicznych powinien ponosić – na podstawie art. 14 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE (6) – obecny lub poprzedni posiadacz odpadów, czy też producent lub dystrybutor paneli fotowoltaicznych. Następnie prawodawca Unii ustanowił – w art. 13 ust. 1 dyrektywy 2012/19/UE – przepis, zgodnie z którym koszty te we wszystkich państwach członkowskich mają ponosić producenci, w tym koszty produktów, które wprowadzili do obrotu jeszcze w okresie obowiązywania dyrektywy 2008/98/WE. Trybunał orzekł, że przepis ten należy uznać za działający z mocą wsteczną i że w związku z tym może on naruszać zasadę pewności prawa, oraz że takie działanie wstecz czyni ten przepis nieważnym w odniesieniu do paneli fotowoltaicznych wprowadzonych do obrotu przed wejściem w życie dyrektywy 2012/19/UE. |
(5) | Trybunał również orzekł, że prawo Unii należy interpretować w ten sposób, iż okoliczność, że państwo członkowskie przyjęło przepisy sprzeczne z dyrektywą Unii przed przyjęciem tej dyrektywy, nie stanowi sama w sobie naruszenia prawa Unii, ponieważ dopóki dyrektywa ta nie stanie się częścią porządku prawnego Unii, dopóty nie można uznać, że osiągnięcie przewidzianego w niej rezultatu jest poważnie zagrożone. |
(6) | Z wyroku Trybunału wynika bezpośrednio, że art. 13 ust. 1 dyrektywy 2012/19/UE należy zmienić tak, aby nie miał zastosowania do odpadów pochodzących z paneli fotowoltaicznych, które pochodzą od użytkowników innych niż gospodarstwa domowe i zostały wprowadzone do obrotu w okresie między dniem 13 sierpnia 2005 r. a dniem 13 sierpnia 2012 r. Ponadto, w świetle rozważań zawartych w wyroku Trybunału, niezbędna jest zmiana dyrektywy 2012/19/UE również w odniesieniu do finansowania gospodarowania odpadami pochodzącymi z paneli fotowoltaicznych pochodzącymi z gospodarstw domowych, do którego zastosowanie ma art. 12 dyrektywy 2012/19/UE, oraz w odniesieniu do innego EEE – zarówno jeśli chodzi o odpady pochodzące z gospodarstw domowych, jak i od użytkowników innych niż gospodarstwa domowe – które jest w sytuacji podobnej do sytuacji paneli fotowoltaicznych. |
(7) | Artykułem 2 ust. 1 lit. b) dyrektywy 2012/19/UE rozszerzono zakres stosowania tej dyrektywy na wszelkie EEE ze skutkiem od dnia 15 sierpnia 2018 r. Analogicznie do paneli fotowoltaicznych EEE, które nie było objęte zakresem stosowania dyrektywy 2012/19/UE na podstawie jej art. 2 ust. 1 lit. a), ale weszło w zakres jej stosowania od dnia 15 sierpnia 2018 r. na podstawie jej art. 2 ust. 1 lit. b) (zwane dalej „EEE objętym otwartym zakresem stosowania”), również nie podlegało wcześniej zakresowi stosowania dyrektywy 2002/96/WE. W związku z tym, przed przyjęciem dyrektywy 2012/19/UE państwa członkowskie miały zgodnie z art. 14 dyrektywy 2008/98/WE wybór, czy koszty gospodarowania odpadami powstałymi z tego EEE powinien ponosić obecny lub poprzedni posiadacz odpadów, czy też producent lub dystrybutor tego sprzętu. W związku z tym stosowanie art. 13 ust. 1 dyrektywy 2012/19/UE do EEE objętego otwartym zakresem stosowania byłoby, z przyczyn wskazanych w wyroku Trybunału, sprzeczne z zasadą pewności prawa. Co więcej, ponieważ dyrektywa 2012/19/UE dotyczy EEE objętego otwartym zakresem stosowania dopiero od dnia 15 sierpnia 2018 r., art. 13 ust. 1 należy zmienić tak, aby nie miał zastosowania do EEE objętego otwartym zakresem stosowania wprowadzonego do obrotu między dniem 13 sierpnia 2005 r. a dniem 15 sierpnia 2018 r. |
(8) | Przepisem analogicznym do art. 13 ust. 1 dyrektywy 2012/19/UE, który ma zastosowanie do użytkowników innych niż gospodarstwa domowe, czyli artykułem 12 ust. 1 tej dyrektywy w związku z jej art. 12 ust. 3 nałożono na producentów obowiązek finansowania kosztów zbierania, przetwarzania, odzysku i przyjaznego dla środowiska unieszkodliwiania WEEE pochodzącego z gospodarstw domowych w odniesieniu do produktów wprowadzonych do obrotu po dniu 13 sierpnia 2005 r. Z przyczyn wskazanych w wyroku Trybunału w zakresie, w jakim przepisy te mają zastosowanie do finansowania tych kosztów gospodarowania odpadami w przypadku paneli fotowoltaicznych wprowadzonych do obrotu w okresie między dniem 13 sierpnia 2005 r. a dniem 13 sierpnia 2012 r. oraz do EEE objętego otwartym zakresem stosowania wprowadzonego do obrotu między dniem 13 sierpnia 2005 r. a dniem 15 sierpnia 2018 r., tak samo miałyby one zastosowanie z mocą wsteczną w sposób sprzeczny z zasadą pewności prawa. W związku z tym art. 12 dyrektywy 2012/19/UE należy zmienić tak, aby nie miał zastosowania do paneli fotowoltaicznych wprowadzonych do obrotu między dniem 13 sierpnia 2005 r. a dniem 13 sierpnia 2012 r. ani do EEE objętego otwartym zakresem stosowania wprowadzonego do obrotu między dniem 13 sierpnia 2005 r. a dniem 15 sierpnia 2018 r. |
(9) | Dyrektywa 2012/19/UE uzupełnia dyrektywę 2008/98/WE, która jest jednym z ogólnych aktów ustawodawczych dotyczących gospodarowania odpadami w Unii. Art. 8 i 14 dyrektywy 2008/98/WE mają zatem zastosowanie do gospodarowania odpadami pochodzącymi z paneli fotowoltaicznych i odpadami pochodzącymi z EEE objętego otwartym zakresem stosowania, w okresie, gdy panele fotowoltaiczne i EEE objęte otwartym zakresem stosowania nie wchodzą w zakres stosowania dyrektywy 2012/19/UE ze względu na zmiany w art. 12 i 13 dyrektywy 2012/19/UE dokonane na mocy niniejszej dyrektywy. |
(10) | Art. 14 ust. 4 i art. 15 ust. 2 dyrektywy 2012/19/UE przewidują, że EEE wprowadzane do obrotu musi być oznaczane, najlepiej zgodnie z normą europejską EN 50419, przyjętą przez Cenelec w marcu 2006 r. Norma ta została zmieniona, aby zaktualizować zamieszczone w niej odniesienia do dyrektywy 2012/19/UE. Należy zatem zaktualizować odniesienie do tej normy w tych artykułach, tak by przepisy te odnosiły się do zmienionej wersji normy europejskiej EN 50419, która została przyjęta przez Cenelec w lipcu 2022 r. |
(11) | Art. 15 ust. 2 dyrektywy 2012/19/UE stanowi, że aby umożliwić ustalenie daty wprowadzenia EEE do obrotu w sposób niebudzący wątpliwości, państwa członkowskie mają zapewnić, aby znak widniejący na EEE precyzował, że EEE zostało wprowadzone do obrotu po dniu 13 sierpnia 2005 r. W następstwie zmian wprowadzonych do art. 12 i 13 należy zmienić art. 15 ust. 2 w odniesieniu do paneli fotowoltaicznych i EEE objętego otwartym zakresem stosowania, aby sprecyzować, że obowiązek znakowania ma zastosowanie do paneli fotowoltaicznych dopiero od 13 sierpnia 2012 r., a do EEE objętego otwartym zakresem stosowania – dopiero od 15 sierpnia 2018 r. |
(12) | Aby dochować zasady pewności prawa przy przyszłych zmianach dyrektywy 2012/19/UE, szczególnie ważne jest zwrócenie uwagi na to, by nie przyjmować przepisów, które mogłyby mieć nieuzasadnioną moc wsteczną. Ponadto konieczne jest zapewnienie producentom EEE jasności i przewidywalności warunków prowadzenia działalności, które obowiązywały w momencie wprowadzania przez nich produktów do obrotu. Dzięki takiemu podejściu można uniknąć sytuacji, w której ponosiliby oni trudne do przewidzenia koszty związane z przyszłym gospodarowaniem WEEE. Ponadto ważne jest, aby takie zmiany były zgodne z hierarchią postępowania z odpadami określoną w art. 4 dyrektywy 2008/98/WE. |
(13) | Zgodnie ze Wspólną deklaracją polityczną z dnia 28 września 2011 r. państw członkowskich i Komisji dotyczącą dokumentów wyjaśniających (7), państwa członkowskie zobowiązały się do złożenia, w uzasadnionych przypadkach, wraz z powiadomieniem o transpozycji, jednego lub większej liczby dokumentów wyjaśniających związki między elementami dyrektywy a odpowiadającymi im częściami krajowych instrumentów transpozycyjnych. W odniesieniu do niniejszej dyrektywy, prawodawca uznaje, że przekazanie takich dokumentów jest uzasadnione. |
(14) | Niewłaściwe przetwarzanie odpadów pochodzących z paneli fotowoltaicznych i odpadów pochodzących z EEE objętego otwartym zakresem stosowania ma bardzo negatywny wpływ na zdrowie i środowisko. Ważne jest zatem zapewnienie właściwego przetwarzania odpadów pochodzących z paneli fotowoltaicznych i zmaksymalizowanie odzysku materiałów z takich odpadów. Bez uszczerbku dla zmian dotyczących obowiązków finansowych, które są niezbędne do objęcia tymi obowiązkami zbierania i przetwarzania odpadów pochodzących z paneli fotowoltaicznych wprowadzonych do obrotu przed dniem 13 sierpnia 2012 r. oraz odpadów pochodzących z wszelkiego EEE objętego otwartym zakresem stosowania wprowadzonego do obrotu przed dniem 15 sierpnia 2018 r., ważne jest aby państwa członkowskie zapewniły przyjazne dla środowiska gospodarowanie powiązanym WEEE. Do właściwego zbierania i przetwarzania powiązanych historycznych odpadów pochodzących z paneli fotowoltaicznych i z EEE objętego otwartym zakresem stosowania państwa członkowskie mogą zachęcać producentów za pomocą indywidualnych lub zbiorowych systemów rozszerzonej odpowiedzialności producenta. |
(15) | Przy przeglądzie dyrektywy 2012/19/UE i przy eliminowaniu jej braków bardzo istotne jest zapewnienie, by koszty gospodarowania WEEE nie zostały przeniesione w sposób nieproporcjonalny na konsumentów ani na obywateli. Obejmuje to zasadę „zanieczyszczający płaci”, ujęcie ewentualnych przepisów dotyczących celów w zakresie zbierania WEEE i przestrzeganie hierarchii postępowania z odpadami określonej w art. 4 dyrektywy 2008/98/WE. |
(16) | Ponieważ cele niniejszej dyrektywy nie mogą zostać osiągnięte w sposób wystarczający przez państwa członkowskie, natomiast ze względu na skalę i skutki działań możliwe jest ich lepsze osiągnięcie na poziomie Unii, może ona podjąć działania zgodnie z zasadą pomocniczości określoną w art. 5 Traktatu o Unii Europejskiej. Zgodnie z zasadą proporcjonalności określoną w tym artykule, niniejsza dyrektywa nie wykracza poza to, co jest konieczne do osiągnięcia tych celów, |
PRZYJMUJĄ NINIEJSZĄ DYREKTYWĘ:
Artykuł 1 Zmiany w dyrektywie 2012/19/UE #
W dyrektywie 2012/19/UE wprowadza się następujące zmiany:
1) # | dodaje się artykuł w brzmieniu: „Artykuł 24a Przegląd 1. Nie później niż do dnia 31 grudnia 2026 r. Komisja oceni potrzebę zmiany niniejszej dyrektywy i w stosownym przypadku przedstawi wniosek ustawodawczy dotyczący tej zmiany wraz z dogłębną oceną skutków społeczno-gospodarczych i środowiskowych. 2. W ocenie skutków, o której mowa w ust. 1, Komisja rozważy w szczególności potrzebę:
; |
2) # | w art. 12 wprowadza się następujące zmiany:
|
3) # | art. 13 ust. 1 otrzymuje brzmienie: „1. Państwa członkowskie zapewniają, aby finansowanie kosztów zbierania, przetwarzania, odzysku i przyjaznego dla środowiska unieszkodliwiania WEEE pochodzącego od użytkowników innych niż gospodarstwa domowe zapewnili producenci w odniesieniu do:
W odniesieniu do odpadów historycznych pochodzących z EEE, o którym mowa w art. 2 ust. 1 lit. a), innego niż panele fotowoltaiczne, zastępowanego przez nowe odpowiadające mu produkty lub nowe produkty spełniające te same funkcje, finansowanie kosztów zapewnione jest przez producentów tych produktów przy ich dostawie. Alternatywnie, państwa członkowskie mogą ustalić, iż użytkownicy inni niż gospodarstwa domowe również odpowiadają za finansowanie tego WEEE, w całości lub w części. W odniesieniu do pozostałych odpadów historycznych pochodzących z EEE, o którym mowa w art. 2 ust. 1 lit. a), innego niż panele fotowoltaiczne, finansowanie kosztów zapewniane jest przez użytkowników innych niż gospodarstwa domowe.” ; |
4) # | art. 14 ust. 4 otrzymuje brzmienie: „4. W celu zminimalizowania pozbywania się WEEE jako nieposortowanych odpadów komunalnych oraz ułatwienia jego selektywnej zbiórki państwa członkowskie zapewniają, by producenci oznaczali właściwie – a najlepiej zgodnie z europejską normą EN 50419:2022 – EEE wprowadzany do obrotu symbolem podanym w załączniku IX. W przypadkach wyjątkowych, tam gdzie jest to niezbędne z uwagi na wielkość lub funkcję produktu, nadruk symbolu należy umieścić na opakowaniu, na instrukcji użycia oraz na gwarancji EEE.” ; |
5) # | art. 15 ust. 2 otrzymuje brzmienie: „2. Aby umożliwić ustalenie daty wprowadzenia EEE do obrotu w sposób niebudzący wątpliwości, państwa członkowskie zapewniają, aby znak widniejący na EEE precyzował, że ten ostatni został wprowadzony do obrotu po dniu 13 sierpnia 2005 r. Rozwiązaniem preferowanym jest stosowanie do tego celu europejskiej normy EN 50419:2022. W przypadku paneli fotowoltaicznych obowiązek, o którym mowa w akapicie pierwszym, ma zastosowanie jedynie do paneli fotowoltaicznych wprowadzonych do obrotu od dnia 13 sierpnia 2012 r. W przypadku EEE, o którym mowa w art. 2 ust. 1 lit. b) i który nie wchodzi w zakres stosowania art. 2 ust. 1 lit. a), obowiązek, o którym mowa w akapicie pierwszym niniejszego ustępu, ma zastosowanie jedynie do EEE wprowadzonego do obrotu od dnia 15 sierpnia 2018 r.” . |
Artykuł 2 Transpozycja #
1. #
Państwa członkowskie wprowadzają w życie przepisy ustawowe, wykonawcze i administracyjne niezbędne do wykonania niniejszej dyrektywy w terminie do dnia 9 października 2025 r. Niezwłocznie powiadamiają o tym Komisję.
Przepisy przyjęte przez państwa członkowskie zawierają odniesienie do niniejszej dyrektywy lub odniesienie takie towarzyszy ich urzędowej publikacji. Sposób dokonywania takiego odniesienia określany jest przez państwa członkowskie.
2. #
Państwa członkowskie przekazują Komisji teksty podstawowych przepisów prawa krajowego, przyjętych w dziedzinie objętej niniejszą dyrektywą.
Artykuł 3 Wejście w życie #
Niniejsza dyrektywa wchodzi w życie dwudziestego dnia po jej opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej.
Artykuł 4 Adresaci #
Niniejsza dyrektywa skierowana jest do państw członkowskich.
Sporządzono w Strasburgu dnia 13 marca 2024 r.
W imieniu Parlamentu Europejskiego
Przewodnicząca
R. METSOLA
W imieniu Rady
Przewodnicząca
H. LAHBIB
(1) Dz.U. C 184 z 25.5.2023, s. 102.
(2) Stanowisko Parlamentu Europejskiego z dnia 6 lutego 2024 r. (dotychczas nieopublikowane w Dzienniku Urzędowym) oraz decyzja Rady z dnia 4 marca 2024 r.
(3) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2012/19/UE z dnia 4 lipca 2012 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (WEEE) (Dz.U. L 197 z 24.7.2012, s. 38).
(4) Dyrektywa 2002/96/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 27 stycznia 2003 r. w sprawie zużytego sprzętu elektrotechnicznego i elektronicznego (WEEE) (Dz.U. L 37 z 13.2.2003, s. 24).
(5) Wyrok Trybunału (wielka izba) z dnia 25 stycznia 2022 r., VYSOČINA WIND a.s. przeciwko Česká republika – Ministerstvo životního prostředí, C-181/20 ECLI:EU:C:2022:51.
(6) Dyrektywa Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/98/WE z dnia 19 listopada 2008 r. w sprawie odpadów oraz uchylająca niektóre dyrektywy (Dz.U. L 312 z 22.11.2008, s. 3).
ELI: http://data.europa.eu/eli/dir/2024/884/oj
ISSN 1977-0766 (electronic edition)
Dodaj komentarz